virtual Piano

http://www.thevirtualpiano.com/

για τα μαθητούδια μου στο Γ3 που μάλωσαν με την Ιστορία.
παίξτε όποια μελωδία θέλετε....

Blink: Εσύ είσαι; Μπες!

Είσοδος στα Windows με... αναγνώριση προσώπου
και τα συμπεράσματα δικά σας......


Η Microsoft, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου της στο πλαίσιο της έκθεσης Ε3 2009, είχε παρουσιάσει το διάσημο πλέον Kinect για το Xbox 360 - και ανάμεσα στις εντυπωσιακές του δυνατότητες ήταν κι αυτή της αναγνώρισης του προσώπου του παίκτη και η αυτόματη είσοδος στο περιβάλλον επικοινωνίας του συστήματος, με τα στοιχεία του. Δεν θα ήταν πολύ ενδιαφέρον για τους χρήστης PC να έχουν ακριβώς την ίδια δυνατότητα στα Windows, ώστε να εισέρχονται στο λειτουργικό χωρίς την ανάγκη πληκτρολόγησης κωδικών ασφαλείας που πρέπει μονίμως να θυμούνται; Σαφώς και θα ήταν, ειδικά αν προσφερόταν δωρεάν - και το Blinx της εταιρίας Luxand κάνει ακριβώς αυτό, χαρίζοντας μία... Kinect διάσταση, σίγουρα φουτουριστική αλλά και πρακτική, σε οποιοδήποτε PC έχει μία Webcam συνδεδεμένη σε αυτό.

Το Blink καταγράφει τα χαρακτηριστικά του προσώπου του χρήστη με ακρίβεια, τα αποθηκεύει με ειδικό τρόπο, τα ανακαλεί και τα συγκρίνει με αυτό που "βλέπει" η Webcam όταν ο χρήστης κάθεται μπροστά στον Η/Υ του. Τo πρόγραμμα διατίθεται δωρεάν μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της εταιρείας και υποστηρίζει τόσο τις 32-bit, όσο και 64-bit εκδόσεις των λειτουργικών της Microsoft (για τους κατόχους 64-bit Windows, η εφαρμογή βρίσκεται εδώ). Αφού μεταφέρετε το αρχείο εγκατάστασης στο σκληρό σας δίσκο, το εκτελείτε με διπλό κλικ για να εμφανιστεί η οθόνη με την επιλογή "Install Luxand Blink!". Συνεχίζετε από εκεί και - αφού συμφωνήσετε με τους όρους που ακολουθούν - επιλέγετε ΟΚ για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Μετά τα πρώτα δευτερόλεπτα, η εφαρμογή μεταφέρει τα απαραίτητα αρχεία στους φακέλους των Windows και αναζητά την κάμερα που είναι συνδεδεμένη στο PC κι εγκατεστημένη στο λειτουργικό. Στη συνέχεια είναι η σειρά του ειδικού οδηγού ρυθμίσεων: αυτός θα αναλάβει να σάς καθοδηγήσει βήμα-βήμα ώστε να καταγραφεί το πρόσωπό σας και να ξεκινήσει η λειτουργία του Blink. Στο εισαγωγικό παράθυρο, μετά από το πάτημα του Next, η ρουτίνα επιδεικνύει - με το παράδειγμα ενός γυναικείου προσώπου - τον τρόπο που θα πρέπει να στρέψετε το δικό σας πρόσωπο ώστε να καταγραφεί σωστά από την κάμερα και να μεταφερθεί ως εικόνα στο πρόγραμμα. Πατώντας και πάλι Next γίνεται η καταγραφή αυτή καθ' αυτή: μόλις το Blinx αρχίζει να καταγράφει εικόνα από την κάμερά σας, θα πρέπει να στρέψετε αργά το κεφάλι από τα αριστερά προς τα δεξιά. Αν δεν ολοκληρωθεί η διαδικασία καταγραφής σωστά, μπορείτε απλώς να την επαναλάβετε πατώντας Back.

...και κάτι στα υπόψιν, όμως


Στο επόμενο βήμα θα χρειαστεί να εισάγετε το όνομα του χρήστη και τον κωδικό εισόδου που αντιστοιχούν στο account των Windows που διαχειρίζεστε. Αν δεν έχετε κωδικό εισόδου, καλό θα ήταν να ορίσετε έναν για να τον εισάγετε στο πεδίο με την ένδειξη "Your Password".

Μετά από μία επανεκκίνηση των Windows, είστε πλέον έτοιμοι να αξιοποιήσετε το Blink. Στην οθόνη όπου κανονικά θα έπρεπε να εισάγετε όνομα χρήστη και κωδικό, το πρόγραμμα θα εμφανιστεί αυτόματα στο πάνω μέρος και, με ενεργό το φακό της κάμερας που είναι εγκατεστημένη στο σύστημα, θα ανιχνεύσει τα χαρακτηριστικά σας. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία "σάρωσης", το σύστημα θα εισέλθει κανονικά στην επιφάνεια εργασίας των Windows σαν να είχατε πληκτρολογήσει τον κωδικό σας.

 athinorama.digital.gr

Ιστορικός Άτλαντας «Centennia»

Κατασκευάστρια Εταιρία : Centennia Software
Γνωστικό Αντικείμενο: Ιστορία - Γυμνάσιο και Λύκειο
Ανάδοχοι Φορείς για τον εξελληνισμό / προσαρμογή: MLS Πληροφορική AE
Στάδιο υλοποίησης έργου εξελληνισμού : Ολοκλήρωση εξελληνισμού και προσαρμογής.
Χρόνος αποστολής του στα Σχολικά Εργαστήρια : Σεπτέμβριος 2004
Web site : http://www.mls.gr/centennia

Περιγραφή

Ο Ιστορικός Άτλαντας «Centennia» είναι ένας οδηγός στην ιστορία της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής κατά την δεύτερη χιλιετία μ. Χ. Βασισμένος σε μια πλούσια ακολουθία χαρτών, παρουσιάζει, μέσα από 9.000 αλλαγές συνόρων την ιστορική διαδρομή όλων των αυτοκρατοριών, βασιλείων και εθνικών κρατών των προαναφερθέντων περιοχών. Μπορεί να αποτελέσει ένα ενδιαφέρον εργαλείο προς χρήση των μαθητών της Β΄ και Γ’ τάξης Γυμνασίου και όλων των τάξεων του Λυκείου, εφόσον καλύπτει την διδακτέα ύλη των τάξεων αυτών. Προσφέρει αρκετές επιλογές, που βοηθούν τον χρήστη να επεξεργαστεί την πληροφορία με διάφορους τρόπους. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη σε αρκετές γλώσσες και αποτελεί διδακτικό υλικό σε πολλά Αμερικανικά και Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια, ενώ είναι ένας από τους γνωστότερους και εγκυρότερους Ιστορικούς Άτλαντες, όπως μαρτυρείται από την μνημόνευση του σε πολλές βάσεις δεδομένων του Διαδικτύου.
Ο Ιστορικός Άτλαντας «Centennia» μπορεί να δημιουργήσει καινούργιες προοπτικές στον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας στο ελληνικό σχολείο, να θέσει τις βάσεις ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα στην αφομοίωση της ιστορικής γνώσης και να κεντρίσει τους μαθητές να διερευνήσουν μόνοι τους το πεδίο που καλύπτει η εφαρμογή, εκμεταλλευόμενοι την δυναμική δόμηση της και τον αλληλεπιδραστικό της χαρακτήρα.




Παιδαγωγικό πλαίσιο -Συνοδευτικά εγχειρίδια


Το εναλλακτικό πρόγραμμα διδασκαλίας με τη βοήθεια του CD-ROM έρχεται να προτείνει στον καθηγητή, που διδάσκει ιστορία ένα διαφορετικό τρόπο ανάπτυξης του μαθήματος.


Πιο αναλυτικά το βιβλίο καθηγητή:
Περιέχει συγκεκριμένες οδηγίες και καθοδηγητικούς άξονες για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη και καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Ο ρόλος του καθηγητή, κι από τη φύση του προγράμματος δεν μπορεί να είναι μόνο ρόλος πομπού, αλλά ρόλος καθοδηγητικός. Γι΄ αυτό πρέπει ο ίδιος πρώτα να κατανοήσει το πώς θα εκμεταλλευτεί όσο το δυνατόν καλύτερα το πρόγραμμα, χωρίς να είναι απαραίτητο να εμμείνει μόνο στα προτεινόμενα φύλλα δραστηριότητας. Το βιβλίο λοιπόν, δίνει στον καθηγητή παραδείγματα καθοδηγητικών ερωτήσεων, υποβολής προτάσεων και παροχής συμπληρωματικών πληροφοριών.


Οι γενικοί διδακτικοί στόχοι που τίθενται για τις δραστηριότητες είναι:


* Η ενθάρρυνση για αυτενέργεια των μαθητών, προς αναζήτηση ιστορικών πληροφοριών μέσω του λογισμικού.
* Η κατανόηση της έννοιας του χρόνου και των αλλαγών που συντελούνται μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι.
* Η όξυνση της κρίσης μέσα από τη σύγκριση των ιστορικών περιόδων βάσει των χαρτών, που ανοίγουν στην οθόνη.
* Η σύνδεση γεγονότων, προσώπων και χρονολογιών σε σχέση και αναφορά με τους χάρτες.
* Η εξακρίβωση της πολυπλοκότητας των ιστορικών εξελίξεων και αλληλεπιδράσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
* Η κατανόηση της σημαντικότητας της παρουσίας του ελληνισμού στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.


Σε κάθε φύλλο δραστηριότητας προτάσσονται το παιδαγωγικό πλαίσιο κάθε δραστηριότητας, το σημείο εκείνο του αναλυτικού προγράμματος στο οποίο εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί, σε ποια βαθμίδα και σε ποια τάξη θεωρείται προσφορότερο να διδαχθεί, καθώς και ειδικοί διδακτικοί στόχοι που έχει καθεμιά από τις δραστηριότητες αυτές. Τέλος δίνονται οι απαντήσεις στις δραστηριότητες.


Αντίστοιχα, το βιβλίο του μαθητή, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται και ως βιβλιοτετράδιο, είναι πολύ πιο απλό, καθώς μετά από μια εισαγωγή και τις πρακτικές οδηγίες για την καλύτερη αξιοποίηση του προγράμματος, παρουσιάζει με τρόπο κατανοητό στους μαθητές τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, που τους προκαλεί να εκτελέσουν, μέσα από την οπτικοποίηση των ιστορικών εξελίξεων που συντελέστηκαν στην Ευρώπη από το 1000 μ.Χ. έως σήμερα.

Τα παραπάνω βιβλία (Μαθητή και Καθηγητή) καθώς και το Εγχειρίδιο Χρήσης Λογισμικού, που συνοδεύουν το εξελληνισμένο λογισμικό, είναι επιπλέον διαθέσιμα και σε εκτυπώσιμη μορφή μέσα στο cd του λογισμικού.
 

πηγή:epimorfosi

Musagora

Μετά το Navicula Bacchi των Γερμανών σειρά έχει το Musagora των Γάλλων.
Αν είστε  γαλλομαθής καλώς, διαφορετικά πατήστε τα Ελληνικά και θαυμάστε το ελληνικό μεγαλείο σε όλες τις διαστάσεις του, μέσα απο την άριστη δουλειά Γάλλων συναδέλφων.

Πατήστε:   www.musagora.education.fr

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

 Για τους μαθητές μου στο Γ1 και Γ3, που πάλι ...σκόνταψαν.

 

1. Διαβάζουμε προσεκτικά το κείμενο και εξομαλύνουμε κάθε δυσνόητο σημείο (λέξη ή φράση).

2. Εντοπίζουμε τα κύρια σημεία κάθε παραγράφου.

3. Ελέγχουμε αν το κείμενο αποτελείται από ευρείες ενότητες θεμάτων. Π.χ. ενότητα αιτίων, ενότητα προσφοράς κτό. Αν υπάρχουν τέτοιες ενότητες, τις τιτλοφορούμε, για να διευκολυνθούμε στη σύνθεση της περίληψής μας. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να εντοπίσουμε και τη λογική σχέση ανάμεσα στις επί μέρους παραγράφους, προκειμένου να αναδείξουμε και τη συνεκτικότητα (τη νοηματική δηλ. σύνδεση) του κειμένου. Οι λογικές σχέσεις μεταξύ των περιόδων που θα συμπυκνώνουν τις παραγράφους είναι δυνατό:

α) να δηλώνονται με συγκεκριμένους όρους και λέξεις (π.χ. Η ανάλυση των αιτίων του προβλήματος είναι πολύ σοβαρή και δύσκολη υπόθεση. Πρέπει να συνυπολογιστεί κατ' αρχάς ο παράγοντας "φυσικό περιβάλλον". Στη συνέχεια η έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί στο .... . )

β) να μη δηλώνονται με χαρακτηριστικούς όρους και λέξεις (π.χ. Οι συνθήκες που δημιουργούνται στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας πρέπει να μας ανησυχήσουν. Είναι πιθανό να προκληθούν επικίνδυνες αναταράξεις, οι οποίες ... .)

4. Δημιουργούμε θεματική περίοδο-πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.

5. Ξεκινάμε τη σύνθεση της περίληψης δίνοντας την ταυτότητα του κειμένου. Σε αυτήν περιλαμβάνουμε κατά κανόνα το είδος του κειμένου (π.χ. δοκίμιο, άρθρο, επιφυλλίδα κτλ.), το όνομα του συγγραφέα και το θέμα του κειμένου με τη θέση του συγγραφέα του.

6. Συνθέτουμε τις θεματικές περιόδους-πλαγιότιτλους και δημιουργούμε το σώμα της περίληψης. Η περίληψη συνήθως είναι κείμενο μιας παραγράφου και πρέπει να σέβεται το όριο λέξεων που δίνεται από την εκφώνηση της άσκησης.

7. Στην περίληψη που θα συνθέσουμε επιβάλλεται επίσης να:

α) είναι ένα κείμενο ομοιογενούς ύφους και κατανοητό από τους αναγνώστες του.

β) έχει συνοχή και συνεκτικότητα (δηλ. εκφραστική και νοηματική σύνδεση)

γ) παρακολουθεί και να αναπαράγει το σχέδιο οργάνωσης του κειμένου αφετηρίας μη παραβιάζοντας τη σειρά διάταξης των θεματικών στοιχείων που επιλέγει να συναρμόσει, διότι τότε κινδυνεύει να θεωρηθεί σχολιασμός και όχι σύνοψη ενός κειμένου.

δ) σεβαστούμε το τυχόν επικοινωνιακό πλαίσιο που ζητείται από την εκφώνηση της άσκησης.

8. Κατά τη φάση της σύνθεσης της περίληψης μπορούμε να:

α) αντικαταστήσουμε επιρρηματικές προτάσεις με επιρρηματικούς όρους.

Π.χ. επειδή φοβόταν επίθεση από τον εχθρό = για το φόβο εχθρικής επίθεσης

β) αντικαταστήσουμε όρους-χαρακτηρισμούς ανθρώπινης συμπεριφοράς με έναν όρο περιληπτικό βάζοντας στη θέση πολλών υπωνύμων ένα υπερώνυμο.

Π.χ. Φρόντιζε πάντα το συμφέρον του, εξυπηρετούσε το φίλο του μόνο αν είχε κι ο ίδιος προσωπικό όφελος, σκεφτόταν τον εαυτό του = ήταν ιδιοτελής.

γ) αντικαταστήσουμε πολλούς όρους με ένα γενικότερο και περιληπτικό.

Π.χ. Οι κάτοικοι της Πάρου, της Νάξου, της  Σαντορίνης και των άλλων νησιών των Κυκλάδων = οι Κυκλαδίτες.  

9. Κατά τη φάση της σύνθεσης της περίληψης αποφεύγουμε:

α) την αυτολεξεί χρήση στοιχείων του κειμένου

β) τη χρήση λεπτομερειών και  το κείμενο.

γ) τη δημιουργία πολλών παραγράφων· την περίληψη κατά κανόνα αποτελεί μία παράγραφος. 

δ) τη χρήση επιθέτων και άλλων προσδιορισμών που δεν είναι πολύ σημαντικοί.

ε) το σχολιασμό, ευνοϊκό ή αρνητικό, των θέσεων του κειμένου.

στ) τη χρήση πολλών δευτερευουσών προτάσεων του αρχικού κειμένου, τις οποίες μπορούμε να αντικαταστήσουμε με μετοχικές εκφράσεις.

10. Παραδείγματα εναρκτήριων εκφράσεων για περιλήψεις:

α) Στο αποδεικτικό του δοκίμιο ο Α.Β. διερευνά τα αίτια της …

β) Στο απόσπασμα από το άρθρο του αυτό ο Α.Β. καταγίνεται με το θέμα ….

γ) Η επιφυλλίδα του Α.Β. διαπραγματεύεται το ζήτημα …

δ) Το άρθρο συζητά/πραγματεύεται/ασχολείται με/ έχει ως θέμα του …

ε) Αντικείμενο/θέμα του άρθρου/ του βιβλίου/της ομιλίας είναι …

11. Παραδείγματα τρόπων δήλωσης των γλωσσικών πράξεων του συγγραφέα:

α) Ο συγγραφέας αναφέρει, παραθέτει

β) Ο συγγραφέας αποσαφηνίζει, διευκρινίζει, εξηγεί, ορίζει με ακρίβεια

γ) Ο συγγραφέας συγκρίνει, αντιπαραθέτει

δ) Ο συγγραφέας αναλύει, επιχειρηματολογεί, αποδεικνύει, τεκμηριώνει, ανασκευάζει

ε) Ο συγγραφέας υποθέτει, προϋποθέτει, κρίνει, εκτιμά, αξιολογεί, εγκρίνει, απορρίπτει

στ) Ο συγγραφέας περιγράφει, αφηγείται, ταξινομεί

ζ) Ο συγγραφέας απαριθμεί, συνοψίζει

η) Ο συγγραφέας εξετάζει προσεκτικά / διεξοδικά, προσπερνά βιαστικά, υπαινίσσεται

Πόσοι φίλοι χωρούν στη ζωή μας;

Tου Robin Dundar* / International Herald Tribune

Από τότε που άρχισαν να λειτουργούν τα ταχυδρομεία, τίποτα δεν έχει επηρεάσει τόσο ανατρεπτικά τον τρόπο που σχετιζόμαστε μεταξύ μας όσο το Facebook. Η επανάσταση αυτή όμως δεν έχει ακριβώς τον χαρακτήρα που ισχυρίζονται ορισμένοι.

Τα σάιτ αυτά μπορεί να μας έχουν επιτρέψει να συσσωρεύσουμε εκατοντάδες «φίλους», αλλά δεν έχουν ακόμα επινοήσει έναν τρόπο να ξεπεράσουν τα εμπόδια που θέτει η ίδια η φύση των σχέσεων. Ο κύκλος των πραγματικών φίλων μας παραμένει πεισματικά μικρός, περιορισμένος όχι μόνο από την τεχνολογία αλλά από την ανθρώπινη φύση. Εκείνο που καταφέρνει το Facebook, ωστόσο, είναι να μας προσφέρει έναν τρόπο να διατηρήσουμε αυτόν τον κύκλο μέσα σ’ έναν κατακερματισμένο, δυναμικό κόσμο.

Η κοινωνική δικτύωση και άλλα ψηφιακά μέσα έχουν υποσχεθεί να μας ανοίξουν υπέροχες νέες προοπτικές, όλες με πρόσβαση από την άνεση του σπιτιού μας. Θα ξεπερνούσαν τους περιορισμούς της «πρόσωπο με πρόσωπο» επικοινωνίας που μας κλείνουν στους μικρούς ατομικούς μας κόσμους – τους λίγους ανθρώπους που συναντάμε στην καθημερινή μας ζωή.

Η κρίσιμη συνιστώσα στην κοινωνική δικτύωση είναι η αφαίρεση του χρόνου ως εμποδίου. Στον πραγματικό κόσμο, σύμφωνα με έρευνα που έγινε από εμένα και άλλους, αφιερώνουμε κατά μέσο όρο 40% του κοινωνικού μας χρόνου κάθε εβδομάδα στους πέντε πιο σημαντικούς ανθρώπους που γνωρίζουμε, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν μόλις το 3% του κοινωνικού μας κύκλου. Εφόσον ο χρόνος που επενδύεται σε μια σχέση προσδιορίζει την ποιότητά της, το να έχουμε πάνω από πέντε στενούς φίλους είναι δύσκολο, όταν επικοινωνούμε πρόσωπο με πρόσωπο.

Τα στιγμιαία μηνύματα και η κοινωνική δικτύωση υποτίθεται ότι λύνουν αυτό το πρόβλημα, επιτρέποντάς μας να μιλάμε με όσους ανθρώπους θέλουμε, και μάλιστα ταυτόχρονα. Σαν το φως του φάρου που αναβοσβήνει, τα μηνύματά μας εξακτινώνονται μέσα στη νύχτα προς κάθε πλοίο που τυχαίνει να περνάει μέσα στην εμβέλεια της διαδικτυακής σύνδεσης. Μπορούμε να εκπέμπουμε, κυριολεκτικά, προς όλο τον κόσμο.

Εκείνοι που ανέπτυξαν το Facebook παραμέλησαν ένα κρίσιμο συστατικό του περίπλοκου ζητήματος της δημιουργίας σχέσεων: το μυαλό μας. Ο νους μας δεν είναι σχεδιασμένος να μας επιτρέπει να έχουμε πάνω από έναν πολύ περιορισμένο αριθμό ανθρώπων στον κοινωνικό μας κύκλο. Η συναισθηματική και διανοητική επένδυση που απαιτούν οι στενές σχέσεις είναι σημαντική και το διαθέσιμο κεφάλαιό μας γι’ αυτήν είναι περιορισμένο.

Μέσα από την έρευνα διαπίστωσα πως οι περισσότεροι από μας μπορούμε να διατηρήσουμε μόνο περί τις 150 ουσιαστικές σχέσεις –διαδικτυακές ή όχι- αριθμός που βαφτίστηκε με το όνομά μου: Dunbar number. Ναι, μπορείς να «κάνεις φίλους» 500, 1.000 ή και 5.000 ανθρώπους μέσα από το Facebook, όλοι, όμως, πέρα από τους «βασικούς» 150, είναι απλώς θεατές της καθημερινής σου ζωής

Επιπλέον, οι άνθρωποι που συμμετέχουν στους ηλεκτρονικούς κοινωνικούς κύκλους είναι, για τους περισσότερους από μας, οι ίδιοι που περιλαμβάνονται στους εκτός Διαδικτύου φίλους και γνωστούς μας. Στην πραγματικότητα, ο μέσος αριθμός φίλων στο Facebook είναι 120-130, λίγο λιγότεροι δηλαδή από τον «αριθμό Ντάνμπαρ», έτσι ώστε να αφήνουν χώρο για όσους, για λόγους ηλικίας ή άλλους, δεν έχουν αποκτήσει την ψηφιακή συνήθεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης δεν προσφέρουν σημαντικό έργο – τη βοήθεια να διατηρούμε επαφή με τους υπάρχοντες φίλους.

Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο ζούσαν σε μικρές αγροτικές κοινότητες όπου οι «150 φίλοι» για τους οποίους μιλάμε τώρα, γνώριζαν όλοι ο ένας τον άλλο. Η κοινωνική και οικονομική κινητικότητα που αναπτύχθηκε τον τελευταίο αιώνα έφθειρε αυτή την αλληλοσύνδεση. Καθώς κινούμαστε στη χώρα μας και έξω από αυτήν, συλλέγουμε μικρούς πυρήνες φίλων που δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους.

Οι πρόγονοί μας ήξεραν τους ίδιους ανθρώπους σ’ όλη τους τη ζωή, ενώ εμείς μπορούμε να χάσουμε την επαφή και με τους πιο στενούς μας φίλους. Η συναισθηματική εγγύτητα φθίνει με γοργό ρυθμό όταν λείπει η προσωπική επικοινωνία. Το Facebook και άλλες ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μας επιτρέπουν να διατηρήσουμε φιλίες που αλλιώς θα έσβηναν. Και κάνουν επίσης κάτι άλλο εξίσου σημαντικό: μας επιτρέπουν να ξαναπλέξουμε το δίκτυό μας έτσι ώστε, αντί να έχουμε μικρά σύνολα ασύνδετων φίλων, να κτίσουμε, έστω και ψηφιακά, τις παλιές κοινότητες όπου όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους.

* Ο κ. Ρόμπιν Ντάνμπαρ είναι καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας και συγγραφέας του βιβλίου «Πόσους φίλους χρειάζεται ένας άνθρωπος;».

Πηγή: Η Καθημερινή,

Μα γιατί Αρχαία Ελληνικά;

Αφιερωμένο στο Γ3 που αύριο γράφει αρχαία.

Ρωμιές στη Χώρα του Παπαδιαμάντη.

Ρωμιές στη Χώρα του Παπαδιαμάντη-  μικρό αφιέρωμα στις πρωταγωνίστριες του μεγάλου πεζογράφου.

 Συντάκτης: 

Κανταράκη Σοφία

 

    Είναι αδιαμφισβήτητο ότι στο επίκεντρο της  παπαδιαμαντικής δημιουργίας εξέχουσα σημασία καταλαμβάνουν οι γυναίκες, οι Ρωμιές ,κατά τον Ζήσιμο Λορεντζάτο, οι οποίες έχουν κατακτήσει το δικό τους κοινωνικό ρόλο και θέση στην τότε κοινωνία που ζουν, δημιουργώντας έτσι έναν κατάλογο με μορφές και χαρακτήρες, ίσως αρκετά διαχρονικό και συνυφασμένο με τούς σημερινούς τύπους γυναικών. Πώς άραγε θα ήταν η πνευματική του δημιουργία χωρίς την παρουσία αυτών των ηρωίδων; Ποια  ήταν η σχέση του μαζί τους; 

     Γράφει ο Κώστας Βάρναλης στο «Αισθητικά, κριτικά, σολωμικά»: «Όταν τις νύχτες του χειμώνα στην τρώγλη του και τα πρωινά του καλοκαιριού κάτου από τα πεύκα της Δεξαμενής έδενε τα χέρια του απάνου στην κοιλιά του κ’ έγερνε ....το κεφάλι του στον αριστερό του τον ώμο ο “κοσμοκαλόγερος” Παπαδιαμάντης κι αναπολούσε τα περασμένα της “αμαρτωλής” ζωής του, τι μεγάλες τύψεις και τι πόθοι εξιλασμού ταράζανε τον εσωτερικό του κόσμο! Και ποια ήταν τα “κρίματά του”! Κάποια Παρασκευή θα έφαγε ψάρι (“επτωμοφάγησεν”, όπως θα έλεγε ο ίδιος), κάποιο πρωί του Αυγούστου θα μπήκε μ’ άλλα παιδιά σε ξένο αμπέλι κι έκλεψε σταφύλια, ή όταν ήταν δεκαοχτώ χρονών, ο οφθαλμός του εσκανδαλίσθη κ’ η καρδιά του φτεροκόπησε βλέποντας άξαφνα τη γειτονοπούλα μ’ ανασκουμπωμένα μανίκια και γυμνό λαιμό να κάνει μπουγάδα στην αυλή .

     Αλλά ίσως να είχε κάμει και “αδικία” σε κάποια κοπέλα! Να. όπως στο περιστατικό με το Μιλτιάδη Μαλακάση στη Δεξαμενή, όπου τον πλησίασε σκυθρωπός και μαζεμένος ο κυρ Αλέξανδρος. “Καλώς τον κυρ Αλέξανδρο”! Ο κυρ Αλέξανδρος δεν κάθισε, παρά είπε όρθιος: “Μίλτο, μπορείς να μου δανείσεις μια μαύρη γραβάτα;”. “Ευχαρίστως, αλλά τι τη θες;”. “Πέθανε η τάδε…Την είχα “αδικήσει”. Και τώρα θέλω να πενθήσω ”! Θα φαντάζεται κανείς τι μεγάλο “αδίκημα” της είχε κάνει! Τουλάχιστο την απάτησε κι ύστερα την εγκατάλειψε…Κι όμως το “αδίκημά” του ήτανε πολύ φοβερότερο- έτσι το ένιωθε! Όταν ήτανε δώδεκα χρονών στη Σκιάθο, τόνε πήρε ένα Σαββατοκύριακο ο πατέρας του ο παπάς και μαζί μ’ άλλους πιστούς πήγανε στο ξωκλήσι του Αη- Γιάννη του Μαγκούφη, όπου θα περνούσανε τη νύχτα…Τη νύχτα κοιμηθήκανε σε χωριστό δωμάτιο οι θηλυκοί και σε χωριστό οι αρσενικοί. Αλλ’ ένας συνομήλικος του Παπαδιαμάντη τον παρέσυρε στο «βάραθρο της ακολασίας»! Του είπε να πάνε κρυφά έξω από το δωμάτιο των γυναικών και να τις ιδούνε από τη χαραμάδα. Ο Αλέξανδρος υπόκυψε στον πειρασμό. Ανέβηκε σε μια πέτρα, τέντωσε το λαιμό του κ’ είδε την κοπέλα να..γδύνεται! Αυτό ήταν το μεγάλο “αδίκημά” του, Αν την έβλεπε γυμνή, χωρίς να θέλει, το αδίκημα θα ήταν μικρότερο. Αλλά τώρα πηγ’ επίτηδες. Και “ήδη εμοίχευσεν εν τη καρδία αυτού”, γράφει ο Βάρναλης με αγαθήν “ειρωνία”.(Κ. Βάρναλης, Αισθητικά, κριτικά, σολωμικά, εκδ. Κέδρος).

     Οι μορφές γυναικών που σκιαγραφεί ο Παπαδιαμάντης, μη φανταστείτε ότι διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τις σημερινές. Πρόκειται για χήρες, γραίες, καλλίκομες, ευσταλείς και νεοδρεπείς νεάνιδες, νεαρά κορίτσια γεμάτα όρεξη για ζωή, πτωχές κόρες απλοϊκές, παντρεμένες με οικογενειακά άχθη, ορφανές όπως η Σοφία και η Λουκρητία, η Νταντώ κ.α Στο διήγημα «Θέρος-έρος», προβαίνει σε μια από τις γλαφυρότερες περιγραφές του, απαριθμώντας τις χάρες της έφηβης Ματούλας: «Υπό την λεπτήν φανέλαν, όπου εφαίνοντο ανατέλλουσαι αι σάρκες της, θα έλεγε τις ότι είχεν αποταμιευμένα νεοδρεπή, δροσερά ωχρόλευκα κρίνα, με φλεβιζούσας αποχρώσεις λευκού ρόδου. Η κόμη επέστρεφε το μέτωπόν της ως ερυθραινόμενον νέφος μη επαρκούν να συστείλη την αίγλην του φωτός και οι οφρύες της ως λευκή ομίχλη επιπολάζουσα την πρωίαν επί του ανταυγάζοντος αιγιαλού».

     Ήτον πνοή, ίνδαλμα αφάναστον, όνειρον επιπλέον εις το κύμα, ήταν νηρηίς, νύμφη, σειρήν, πλέουσα, ως πλέει μαγική, η ναύς των ανείρων…».περιγράφει τη Μοσχούλα στο Ονειρο στο κύμα.

     Ιδιαίτερης μνείας, από την άλλη πλευρά, αξίζει το πλήθος των γραίων και χηρευουσών που με επιτηδευμένη σκηνοθεσία ο Παπαδιαμάντης έχει ενσωματώσει στην σκιαθίτικη κοινωνία. Μέσω της παπαδιαμαντικής ευρηματικότητας αυτές οι γραίες, και όχι μόνο, αντιπροσωπεύουν τη γυναικεία επιδεξιότητα, χαρισματικότητα και ευελιξία στους καθημερινούς γυναικείους χειρισμούς, αποκτώντας ίσως επάξια τα ηνία μιας υπολανθάνουσας μητριαρχικής κοινωνίας, χρήζοντας εαυτούς ηγήτορες φεμινιστικών κινημάτων. 

     Πέρα όμως από την οικογενειακή κατάσταση, ενδιαφέρουσα είναι και η κοινωνική ιδιότητα που φέρει η καθεμιά τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αποσώστρα, μια γυναίκα που καταφέρνει να ξεπεράσει το βαρετό της καθημερινότητας αλλά και το βαρύ πεπρωμένο του παρελθόντος της με το δηκτικό αλλά και λακωνικό σχολιασμό των συντοπιτών της.

     Οι γυναίκες κυριαρχούν με το δικό τους περίεργο τρόπο, χωρίς να έχουν υποστεί κάποια ιδιαίτερη μετατροπή από το δημιουργό τους. Απλά,  ξεδιπλώνουν όλες τις πτυχές τη ζωή τους μέσα στο συνηθισμένο, καθημερινό γίγνεσθαι, βγάζουν τα ενδόμυχα τους με τις περίεργες σκέψεις που κάνουν, αφήνοντας έτσι κάπου- κάπου μια γεύση οικειοθελούς υποδούλωσης και υποταγής στον καθωσπρεπισμό και την κοινωνική επιταγή που τις κρατά πάντα ένα βήμα πίσω.

     Ο Παπαδιαμάντης, ξεδιπλώνοντας αυτό το πολύπτυχο των γυναικείων χαρακτήρων, εγκαινιάζει τη φιλογυναικεία λογοτεχνία μολονότι οι σχέσεις του με τις γυναίκες είναι ιδιότυπες, περίπλοκες και συχνά αντιφατικές: σχέσεις αγάπης, φόβου, συμπόνιας, αποστροφής και κατανόησης, ανομολόγητου έρωτα και ομολογουμένης απόρριψης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τ’ Αστεράκι που καταφέρνει ίσως να αγγίξει τις ιδιαίτερες χορδές του πεζογράφου, και πάλι μέσα από το όνειρο. Δε στιγματίζει την αμαρτωλή γυνή, στηλιτεύει, όμως, την ψευτομετάνισσα, και στο πρόσωπό της στηλιτεύει ευθαρσώς την άκρατη υποκρισία που ελλοχεύει στους κόλπους την θρησκευόντων. Στηλιτεύει το ναρκισσισμό της πίστης και τη λανθάνουσα υπερηφάνεια, την αλαζονεία κάποτε και την αυτοπροβολή, μα πόσο εύκολο είναι κανείς να αυτοθαυμάζεται και να αυτοθωπεύει την άκρατη συγκατάβαση. 

     Τα συναισθήματα και οι αντιδράσεις που οι γυναίκες προκαλούν στον Παπαδιαμάντη παραμένουν συνήθως κρυμμένα πίσω από μία μοναχική και προσηλωμένη θρησκευτικότητα, η οποία δεν πρόσφερε πολλά περιθώρια σ' αυτούς που θα επιθυμούσαν, ίσως, να διερευνήσουν αυτό το κομμάτι του εαυτού του, ενόσω ακόμα ζούσε. Αρκετοί το επιχείρησαν αργότερα, αρκέστηκαν, όμως, στην προσπάθεια αποκάλυψης μιας μόνο πτυχής της στάσης του Παπαδιαμάντη απέναντι στις γυναίκες, της ερωτικής, μη υποψιαζόμενοι, προφανώς, την ευρύτητα και το βάθος αυτής της στάσης, μας αναφέρει πολύ πετυχημένα η κ. Γκασούκα που εξειδικεύεται στο φυλετικό ζήτημα. Δεν αρκεί όμως να αναλύσουμε μόνο τη στάση του πεζογράφου στο ερωτικό θέμα, παραβλέποντας τη συμβολή αλλά και το δεσπόζοντα ρόλο του γυναικείου χαρακτήρα στην υπόλοιπη δημιουργία του.

     Επιστρέφοντας στον κοινωνικό ρόλο των γυναικών, μια, πιστεύω, κατόρθωσε να πάρει τον κύριο αλλά και καίριο πρωταγωνιστικό ρόλο, η Φόνισσα. Η κοινωνική διάσταση της φόνισσας, ως μιας γυναίκας που λειτούργησε για πρώτη φορά αυτοβούλως παίρνοντας το νόμο στα χέρια της, ίσως θα έπρεπε να παραλληλιστεί με μια άλλη ηρωίδα , τη Χαρμολίνα,  μια παραλλαγή της φόνισσας  απαλλαγμένης από το φονικό αλλά συνοδευόμενης πάντα από την απόγνωση και την βασανισμένη αυτοσυνειδησία.

     Η Χαρμολίνα είναι η παθητική πλευρά, η ηθογραφική διάσταση της Φόνισσας. Η γυναίκα των «συνήθων αμαρτημάτων», της ανάγκης και της υπηρεσίας που λίγο θα ξεχώριζε από το κοινό βόσκημα, αν δεν υπήρχε ο άλλος κόσμος, η δικαίωση της υπηρεσίας, επίγεια προτύπωση του οποίου είναι το μοναστήρι. Ώστε δεν είναι τυχαίο, αν ο Παπαδιαμάντης δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να τονίσει τη ριζική αντίθεση μεταξύ κοινότητας και συμβατικής κοινωνίας, της «μεγάλης κεντρικής γαστέρας» της «ώτα ουκ έχουσας». Ούτε είναι τυχαίο ότι οι εκπρόσωποι του ανεξάρτητου Ελληνικού βασιλείου απεικονίζονται ως καρικατούρες ανθρώπων, ως ανέκφραστοι πλην αλύγιστοι φορείς διαταγών. Η δήθεν ατομική ελευθερία τους δεν γνωρίζει την εσωτερική σύγκρουση. Αντίθετα, οι άνθρωποι της αποπνικτικής κοινότητας μπορούν να αντέξουν τα θανάσιμα αμαρτήματα της Φραγκογιαννούς, επειδή διέπονται από την ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι αυτό που είναι και όχι αυτό που γίνεται με τις πράξεις του. Αλλά το να είσαι, έστω και ασυνειδήτως, δεν απαιτεί λιγότερη ελευθερία από το να γίνεις. 

      Όσο αφορά το πρώτο του μυθιστόρημα «Η μετανάστις» (1879-1880), και το διήγημα «Γυνή πλέουσα» (1905) μαζί με την προαναφερθείσα φόνισσα (1903)  παρατηρούμε τα εξής. Σε αυτά πρωταγωνιστούν τρεις τύποι γυναικών που ενώ σε μια πρώτη εκτίμηση φαίνονται σαν εντελώς διαφορετικές, με μια προσεκτικότερη εξέταση αποδεικνύεται πως είναι δυνατό να αποτελούν ένα και μόνο γυναικείο πρόσωπο, το οποίο αλλάζει όχι ως προς τη γυναικεία φύση του, αλλά ως προς τη στάση του απέναντι στο κοινωνικό, δηλαδή το ανδρικό, περιβάλλον. Στο πρώτο έργο παρουσιάζεται μια ξεκάθαρη εικόνα της γυναίκας-θύματος, δηλαδή της τυπικής εικόνας της ιδανικής γυναίκας, η οποία κυριαρχούσε στα μέσα του 19ου αιώνα στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Πρόκειται για τη γυναίκα που ζει σαν μια οικιακή μοναχή, με σκοπό της ζωής της να υπηρετεί έναν άνδρα -συνήθως πατέρα ή σύζυγο-, με μοναδική μοίρα της το γάμο ή το θάνατο. Αυτή ακριβώς είναι η μοίρα της πρωταγωνίστριας του μυθιστορήματος, η οποία πεθαίνει από μαρασμό, όταν την εγκαταλείπει ο αρραβωνιαστικός της, που πίστεψε στη συκοφαντία πως η Μαρίνα πριν από αυτόν είχε αγαπήσει κάποιον άλλον.

     Η Φραγκογιαννού στη Φόνισσα ανατρέπει δυναμικά την παραπάνω ανδροκρατούμενη στερεότυπη εικόνα της γυναίκας: αφού κατορθώνει να επιβιώσει αναπτύσσοντας μια οικονομία της συμπεριφοράς, η οποία αποτελεί καρπό της επιτυχημένης προσαρμογής της στις απαιτήσεις της ανδροκρατούμενης κοινωνίας, ξαφνικά «ψηλώνει ο νους της» και επαναστατεί με έναν τρόπο που δεν αμφισβητεί απευθείας και προκλητικά τους ισχύοντες κανόνες, αλλά τους υπονομεύει καταλυτικά μέσα από μια κλιμάκωση εκείνης της αποτελεσματικής οικονομίας της συμπεριφοράς και της δράσης της: η Φραγκογιαννού δεν προσπαθεί να ανατρέψει τους κανόνες, αλλά να προσαρμοστεί σε αυτούς -με τη διαφορά πως δεν το κάνει υπάκουα, πειθήνια ή δουλικά.

     Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την Καραβοκυρού στο διήγημα «Γυνή πλέουσα», η οποία αποτελεί μια τελική σύνοψη των πιθανών στάσεων της γυναίκας απέναντι στην κοινωνία των ανδρών. Η στάση της συνδυάζει την υπακοή τής Μαρίνας με τη βίαιη αντίδραση της Φραγκογιαννούς. Ο συνδυασμός, ωστόσο, αυτός παρουσιάζεται από τον Παπαδιαμάντη να πραγματοποιείται με έναν τρόπο θεατρικό, με μια επίφαση δραματικής συμπεριφοράς: η Καραβοκυρού απαλύνει τη λανθάνουσα δυσαρέσκεια από τη ζωή της πίνοντας κρασί και μεθώντας, ενώ παράλληλα κρύβει επιμελώς από τον άντρα της αυτή τη συνήθειά της. Και όταν ο τελευταίος το μαθαίνει και απειλεί πως θα την εγκαταλείψει, αυτή επιχειρεί μια αυτοκτονία που ουσιαστικά είναι εικονική. Με τον τρόπο αυτόν ο Παπαδιαμάντης, ύστερα από είκοσι έξι χρόνια, ανακαλεί τη λανθάνουσα, αλλά ουσιαστική αυτοκτονία της Μαρίνας μέσα από μια θεατρική συμπεριφορά που ειρωνεύεται καταλυτικά τα ανδρικά στερεότυπα.

 

     Πέρα όμως από τη φόνισσα, υπάρχουν και οι Αχτίτσες οι Συρραχίνες, οι Κουμπίνες και πλείστες άλλες γυναίκες ,που καταθέτουν την ψυχή και το είναι  τους στην υπηρεσία των οικείων προσώπων τους, με μόνη ανταμοιβή την ηθική ικανοποίηση αλλά και πρωτίστως την πεποίθηση ότι έτσι είναι η ζωή και συνεπώς η μοίρα τους. Μια μοίρα που δεν επέλεξαν οι ίδιες, μια ζωή στη οποία δεν πρόλαβαν να καταθέσουν τα όνειρα τους, δεν άφησαν το χρόνο να γίνει σύμμαχος τους παρά εχθρός σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία που πάντα συναινούσε στο απόμακρο, επιτακτικό και αποπνικτικό γι’αυτές μη αφήνοντας περιθώρια αντίδρασης. 

     Συνυφασμένο άμεσα με το θέμα των γυναικών είναι το θέμα της προίκας των κοριτσιών, ένα πραγματικά μεγάλο βάσανο για τους γονείς. Από μια απλή γονική προσφορά μεταβάλλεται και παρουσιάζεται στο έργο σαν κοινωνικός θεσμός .Ο εύκολος αυτός τρόπος πλουτισμού των αντρών, λειτουργούσε ψυχαναγκαστικά έως και εκβιαστικά στις οικογένειες των κοριτσιών και είχε άμεση εξάρτηση στο κατά πόσο είναι πιθανό να παντρευτεί ή όχι μια γυναίκα (Ώφειλεν έκαστος να δώση και μετρητήν προίκα. Δισχιλίας, χιλίας, πεντακοσίας, αδιάφορον. Άλλως, ας είχε τας κόρας του να τας καμαρώνη. Ας τας έβαζε στο ράφι. Ας τα έκλειε στο δουλάπι. Ας τας έστελνε στο Μουσείον.). Από την στιγμή της γεννήσεως ενός κοριτσιού, οι γονείς έπρεπε να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τον τρόπο που θα αποκτήσουν την απαραίτητη προίκα για το παιδί τους. Υπό αυτή τη μορφή, η προίκα είχε και μια άλλη κοινωνική επίπτωση: διέλυε και αποσάθρωνε τις μικρές αγροτικές οικογένειες. Ήταν επομένως ανεπιθύμητη η γέννηση θηλυκών από τους φτωχούς γονείς (Τι δούλεψη να κάμη κανείς στη φτώχεια!... Η μεγαλύτερη καλωσύνη που μπορούσε να τους κάμη θα ήταν να είχε κανείς στερφοβότανο να τους δώση -θε μ’ σχώρεσέ με!-. Ας ήτο και παλληκαροβότανο).(archive.gr) 

  

     Έντονη η αναφορά στις σεβάσμιες, πονεμένες γραίες. Όντα μαγικά, αγέρωχα, μυστηριώδη, πλασμένα πάντα σε μια άκρατη θρησκευτικότητα, ουραγό πολλές φορές των πράξεων τους. «- Παιδιά μου, κορίτσια μου, αρχίζει να ομιλή η γρια-Συρραχίνα, παλαιά καπετάνισσα. με το ραβδάκι της και με το καλαθάκι της στο χέρι, με τα ογδόντα χρόνια στην πλάτη της, μπόρεσε κι ανέβη τον ανήφορον και ήλθε -διά να καμαρώση, ίσως διά  τελευταίαν φοράν, το καράβι του γυιου της που έφευγε. Ξέρετε τι μεγάλη χάρη έχει, και πόσο καλό έκαμε στους θαλασσινούς αυτό το εκκλησιδάκι της Μεγαλόχαρης; 

     Το παραπάνω είναι απόσπασμα από το Αγνάντεμα, του οποίου κυρίαρχο θέμα , πέρα από τους ναυτικούς , είναι και το ήθος των γυναικών. Καπετάνισσα, καλοστεκούμενη η Συρραχίνα και με πολλά χρόνια στη πλάτη της , θεωρεί καθήκον της να αποχαιρετήσει το γιό της, με όποιο τρόπο, κι ας ξεπεράσει τα όρια της, τις αντοχές της, γνωρίζει όμως ότι οι ευχές στην Παναγία θα συνοδεύουν το καράβι και το πλήρωμα του, επομένως ήταν υποχρέωση της να πάει. Είναι η ίδια υποχρέωση που αισθάνεται και η σημερινή μάνα  για τις αντιξοότητες των παιδιών της. 

-          Κυρίαρχος σε όλα ο ρόλος της μάνας που θυσιάζεται, που ξενυχτάει , που υπηρετεί αδιαμαρτύρητα, και τα παιδιά αλλά και τα εγγόνια. Είναι ο ίδιος ρόλος σε μια κοινωνία που άλλαξε σε όλα, αλλά όχι σε αυτό .Και ο Παπαδιαμάντης το αφήνει να εννοηθεί στα περισσότερα των διηγημάτων του, τα οποία χρωματίζονται  και γίνονται έτσι διαχρονικά. Η Αφροδώ με τα 8 κορίτσια και ένα αγόρι που πέθανε, η θειά η Μορισώ, η γνωστή αποσώστρα, που μαλάκωνε τον πόνο της με το κουτσομπολιό. 

-          Μανάδες που δούλευαν σκληρά και όχι μόνο στο σπίτι αλλά και στα χωράφια, στο φούρνο όπως η Σοφιά με τις δυο θυγατέρες, η Σειραινώ η μαία, χήρα του Καντούσου, η γριά Καντούσαινα, χήρα εκ νεότητας με δυο αγόρια. Ποιός μπορεί να ξεχάσει τη χαροκαμένη πτωχή γραία Λούκαινα που είχε χάσει και τα πέντε παιδιά της και η ζωή της ήταν μόνο ένα πένθιμο βαθύ μοιρολόι το οποίο όμως έμελλε να έχει και συνέχεια με το πνιγμό της εγγόνας της , Ακριβούλας. 

     Στην “Τελευταία Βαπτιστική” η ηρωΐδα, η θεία Σοφούλα-Κωνσταντινιά, είναι μια γυναίκα που έχει όλα τα χαρακτηριστικά της αρχοντιάς. “Σεβασμία οικοδέσποινα εβδομηκονταετής, με σύνεση, νοικοκυροσύνη και μεγάλη καρδιά. Τόσο μεγάλη όσο να χωράει κοντά στα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισέγγονά της καί.....σαράντα βαφτιστικούς! Σαραντού ήταν το επίθετο που της αποδόθηκε από το “Σαραντανονού”. Ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός των βαπτιστικών δεν οφειλόταν σε δική της επιπολαιότητα και άγνοια των ευθυνών της απέναντι σε τόσα πολλά πνευματικά τέκνα, αλλά στην καλοσύνη της και τις προλήψεις του βασανισμένου από την βρεφική θνησιμότητα λαού των ετών 184.... Αποδείχθηκε ότι είχε “καλό χέρι” και ότι όσα παιδιά αναδεχόταν ζούσαν. Έτσι όλοι άρχισαν να την “πολιορκούν”. Η καλοσυνάτη και ευσεβής γυναίκα “υπέφερε μετά χάριτος την αγγαρείαν ταύτην”, η οποία απαιτούσε από αυτήν κάποιες οικονομικές θυσίες και την υπέρβαση της γκρίνιας του κατά τα άλλα αγαθού συζύγου της. 

     Η Μαχούλα, η γυναίκα που πρωταγωνιστεί στο διήγημα «Η Φαρμακολύτρια» του Παπαδιαμάντη, έχει τέσσερις κόρες κι ένα γιο, τον οποίο έχει πλανέψει μια μεγαλύτερή του γυναίκα. Το γεγονός ότι ο γιος της, που είναι μόλις είκοσι χρονών, θέλει με κάθε τρόπο να παντρευτεί μια γυναίκα μεγαλύτερο από αυτόν, τη στιγμή μάλιστα που οι αδερφές του είναι ακόμη ανύπαντρες, η Μαχούλα δεν μπορεί να το δεχτεί ως κάτι το λογικό, γι’ αυτό και το αποδίδει στη χρήση μαγείας.

     Ο απλός μύθος της θείας Σκεύως, που το μητρικό της φίλτρο την ωθεί να μπει Βαρδιάνος στα σπόρκα, φύλακας, δηλαδή, στα επιχόλερα πλοία, ο Παπαδιαμάντης κινεί έναν ασυνήθιστα μεγάλο κύκλο προσώπων και επεισοδίων και χωρίς να απομακρυνθεί από τον κεντρικό μύθο, αναπλάθει έναν κόσμο ολόκληρο με αδρά χρώματα, λιτή γραφικότητα και οραματική ενάργεια. Ιδιαίτερα τον συγκινούν οι πονεμένες γυναίκες, οι χτυπημένες από τη ζωή και τον θάνατο, οι οποίες όμως δεν παύουν να αγωνίζονται, να παλεύουν γι’ αυτούς που αγαπούν, να διεκδικούν το μερίδιό τους στη ζωή, έστω κι αν κάποτε φαίνονται σκληρές, ίδιόρρυθμες ίσως και γραφικές.

     Μια τέτοια γυναίκα – ηρωΐδα του διηγήματος – είναι η θειά  Μαριώ η Χρήσταινα – η Ντελησυφέρω. Γυναίκα με αγωνιστικό, σχεδόν αντρικό, φρόνημα βλέπει τη ζωή σαν έναν πόλεμο, τον οποίο πρέπει να κερδίση πάση θυσία. Πολεμάει μέσα και έξω από το σπίτι της, άνδρας και γυναίκα μαζί, μάνα και πατέρας, πάππος και μάμμη, αφού οι τραγικές συγκυρίες της ζωής της την άφησαν πρώτα χήρα να μεγαλώνη τα ορφανά παιδιά της και αργότερα χαροκαμένη μάνα να μεγαλώση μέσα σε αντίξοες συνθήκες τα ορφανά εγγόνια της. Πόλεμος να επιβληθή μέσα στο σπίτι της, πόλεμος για να βρη το δίκιο της στη γειτονιά, στην αγορά, στα δημόσια γραφεία. Πόλεμος ακόμα και στην Εκκλησία… για το στασίδι της, τη θέση της, “τήν αράδα της”. Καμιά άλλη δεν επιτρέπεται να το καταλάβη. Είναι σχεδόν ιδιοκτησία της, την οποία με κάθε τρόπο πρέπει να διαφυλάξη. Εξ ου και το παρεγκώμι “Ντελησυφέρω”, που της κόλλησαν οι άλλες γυναίκες. Ποιά τολμούσε να τα βάλη μαζί της, γνωρίζοντας μάλιστα ότι είναι ικανή να δείρη ακόμη και άνδρες. ( 7)

     Οι γυναίκες του Παπαδιαμάντη ελάχιστα μαρτυρείται οτι φεύγουν από το νησί. Η θάλασσα φαίνεται ότι έχει θέλγητρα και αποτελεί δρόμο διαφυγής μόνο για τους άνδρες. Οι γυναίκες την βλέπουν ανταγωνιστικά, γιατί τους κλέβει τους άνδρες. Την ονομάζουν άστατη ερωμένη, μάνα, μητριά, πεθερά, ή νύφη.(ΚοκκώναΘάλασσα,Α,213-4).

     Μάλιστα μετά από την αποδημία των ανδρών, φαίνεται σαν οι γυναίκες να κυριαρχούν στο νησί. Το γεγονός ότι οι άνδρες λείπουν ολοχρονίς από το νησί το οποίο όπως και τα περισσότερα χαρακτηρίζεται από λειψανδρία ή και παντελή ανανδρία μερικές φορές, δίνει στις γυναίκες μια αυτονομία, διότι ουσιαστικά αυτές είναι που φέρνουν βόλτα το σπιτικό, τα υποστατικά, τα παιδιά, ταζώα.

     Με το μισεμό των ανδρών, οι γυναίκες μένουν με ένα τρόπο που ουσιαστικά αναπληρώνει την έλλειψή τους. Επωμίζονται όλα τα βάρη, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και απολαμβάνουν κάποιο βαθμό ελευθερίας. Έτσι, ενώ οι γυναίκες είναι καταπιεσμένες λόγω των κοινωνικών αντιλήψεων της εποχής, εν τούτοις δεν παρουσιάζουν τη μιζέρια των καμπίσιων κοινωνιών, όπως αυτή περιγράφεται στα διηγήματα π.χ. του Καρκαβίτσα, τις οποίες περιφρονούσαν και οι ίδιοι οι Σκιαθίτες. (Β, 21) Σύμφωνα με μαρτυρία του Τ. Άγρα, ο οποίος επικαλείται και τη γνώμη του Βλαχογιάννη, η θέση της γυναίκας στα νησιά του Αιγαίου ήταν παράξενη, καθώς εκεί βασίλευε ένα είδος πολίτευμα κοινωνικο-γυναικοκρατικό (Άγρας, 161, κειμ. και σημ.).(1)

     Η παρουσία των γυναικών στο νησί είναι σύμβολο σταθερότητας, ακινησίας και σιγουριάς, σε τέτοιο σημείο δε αποτελεί την παράμετρο της σταθερότητας, ώστε σε κάποια διηγήματα αυτό το ρίζωμα των γυναικών στο νησί παίρνει τη βαρύτητα συμβόλου.

     Στο διήγημα Υπό την βασιλικήν Δρυν , το δέντρο στο όνειρο του συγγραφέα μετατρέπεται σε γυναίκα και η έντονη παρουσία του στο όνειρο του συγγραφέα τον οδηγεί στο να διατυπώσει την άποψη ότι τα δέντρα που βλέπουμε είναι γυναίκες. Στο Αγνάντεμα, ο βράχος ονομάζεται Φλανδρώ και είναι η γυναίκα που μαρμάρωσε περιμένοντας τον άνδρα της να γυρίσει από τα ξένα. Γυναίκα ήταν και ένας άλλος βράχος, η Μαυρομαντηλού, που μαρμάρωσε περιμένοντας. Η Λουλούδω περιμένοντας έγινε ένα άνθος πάνω στα κύματα Στο Άνθος του Γιαλού. Αυτές είναι κάποιες μόνο ενδεικτικές περιπτώσεις, που ποιητικά και συμβολικά συνθέτουν μια εικόνα, που σίγουρα αντκατοπτρίζει μια ιστορική πραγματικότητα.

     Τόσο πολύ η γυναικεία παρουσία είναι δεμένη με το χώρο, με την εστία, ώστε ακόμη και μικρότερης κλίμακας μετακινήσεις της είναι σπάνιες: Έτσι ακόμη και κατά το γάμο ο γαμπρός είναι αυτός που μετακινείται στο σπίτι της νύφης αφού κατά κανόνα το σπίτι ήταν υποχρέωση, προίκα δηλαδή, της νύφης.

     Όσο δύσκολη και αν είναι η κατάσταση που διαμορφώνεται με τον ξενιτεμό των ανδρών όσο κι αν ερημώνουν τα σπίτια, τα χωριά, οι αγκαλιές και τα κρεβάτια των γυναικών, όμως είναι κάτι που θεωρείται αποδεκτό, σχεδόν φυσικό, αντιμετωπίσιμο. Αντίθετα, στις ελάχιστες περιπτώσεις όπου έχουμε μετακίνηση γυναίκας, διακρίνουμε σε όλο το κλίμα του διηγήματος μια απαξίωση. Κι ακόμη να πλανάται κάποια απροσδιόριστη απειλή. Ο τρόπος με τον οποίο εξελίσσεται η δράση σε αυτά τα διηγήματα, ή και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται οι τύχες, ιδιαίτερα των ηρωίδων, από την αλληλουχία των γεγονότων μαρτυρεί μια διασάλευση της καθεστηκυίας τάξης με τραγικές συνέπειες για τη ζωή των προσώπων.

     Ο κόσμος αυτός είναι οικείος και κοντινός στον συγγραφέα και, παρά την πολυπλοκότητα, τις αντιφάσεις του ή τη σύγχυση που του προκαλεί, τον κάνει να αισθάνεται ασφαλής και πρόθυμα συνδιαλέγεται μαζί του. Η απόδοση αυτού του κόσμου στα γραπτά του αποτελεί αναμενόμενη κατάληξη, καθώς έχει ουσιαστικά στρέψει την πλάτη στον κόσμο των ανδρών, ιδιαίτερα των ανδρών της πόλης, των οποίων πολλές ενασχολήσεις και αντιλήψεις αποδοκιμάζει ως επικίνδυνες. Ασχολείται μαζί τους κυρίως για να τις χλευάσει.

     Nα πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία του Παπαδιαμάντη. Δε ζητά να τεντώσει τα νεύρα μας, να σείσει πύργους και να επικαλεστεί τέρατα. Οι νύχτες του, ελαφρές σαν το γιασεμί, ακόμη κι όταν περιέχουν τρικυμίες, πέφτουν επάνω στην ψυχή μας σαν μεγάλες πεταλούδες που αλλάζουν ολοένα θέση, αφήνοντας μια στιγμή να δούμε στα διάκενα τη χρυσή παραλία όπου θα μπορούσαμε να 'χαμε περπατήσει χωρίς βάρος, χωρίς αμαρτία. Είναι εκεί που βρίσκεται το μεγάλο μυστικό, αυτό το "θα μπορούσαμε" είναι ο οίακας που δε γίνεται να γυρίσει, μόνο μας αφήνει με το χέρι μετέωρο ανάμεσα πίκρα και γοητεία, προσδοκώμενο και άφταστο.(Ελύτης) "Σα να 'χανε ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου"...

Αλεξανδριανέ μ' αέρα

........ Και οι ναύται απεχαιρέτιζον τες γυναίκες κράζοντας "καλή νύχτα!". Και αι γυναίκες απήντων μακρόθεν "Καλή νύχτα! Καλή νύχτα σας! Καλό πράτιγο!". Και η κάθε μία εις τον άνδρα της έλεγε : "Καλή νύχτα καλέ μου! νοικοκύρη μου! σταυραετέ μου!". Και εις τον υιόν της η κάθε μία έλεγε: "Καλή νύκτα, καναρίνι μου!πουλί μου! ξεπεταρούδι μου!". Και πολλάκις επρόσθετον παρονομασίαν τινά, κατά το όνομα εκάστου. Αν ο εκτελών την κάθαρσιν ωνομάζετο Γιαλής, ως ο σύζυγος της θεία-Σκευώς, τότε το θωπευτικόν όνομα ήτο "Γιαλέινέ μου" [...] Αν εκαλείτο Αλέξανδρος, η προσηγορία ήτο "Αλεξανδριανέ μ' αέρα".

Βαρδιανός στη Σπόρκα .

     Ο Παπαδιαμάντης και ο κατά Βακαλόπουλο “ιερός μελωδός της πραγματικότητας”, ο δημιουργός αυτών των τόσο δικών μας Ρωμιών που με ενορχηστρωμένη μαεστρία  σκιαγραφεί και τοποθετεί στη χώρα του , τη Σκιάθο, με βεβαιότητα μας οδηγεί στον υπήνεμο λιμένα της συναισθηματικής μας πλήρωσης, με την υπενθύμιση πως η γαλήνη φωλιάζει δίπλα στην απλότητα.

Βιβλιογραφία

1. (Αγγελική Ταλιγκάρου-Η Ελληνική Μετανάστευση του τέλους του 19ου αι. μέσα από την Ελληνική Λογοτεχνία. Μια μελέτη περίπτωσης").
2. Η Αυγούστα της "ρομαντικής " Παπαδιαμαντικής δημιουργίας.-Μ.Γκασούκα.
3. Διδάσκοντας Παπαδιαμάντη. Του ΣΤΕΛΙΟΥ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
4. Από τη Μετανάστιδα στη Φόνισσα, και από τη Φόνισσα στη Γυναίκα πλέουσα ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ.
5. Κ. Βάρναλης, Αισθητικά, κριτικά, σολωμικά, εκδ. Κέδρος.
6. Εκκλησιαστική παρέμβαση- Μαρία Κουτούση -Σύψα
7. Ασλανίδης Ε.Γ.,«Το μητρικό στοιχείο στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη», στο: Γ. Φαρίνου-Μαλαματάρη (επιμ.), Εισαγωγή στην Πεζογραφία του Παπαδιαμάντη, ΠΕΚ, Ηράκλειο 2005
8. Beaton R., Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, μτφρ. Ε. Ζούγρου και Μ. Σπανάκη, Νεφέλη, Αθήνα 1996
9. Ο κόσμος του Παπαδιαμάντη. Αριστείδης Δάγλας
10. Οδυσσέα Ελύτη "Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη".
11. archive.gr

Σοφία Δ. Κανταράκη

Φιλολόγος  3^ου Γυμνασίου Βόλου.

 

What is Prezi? - The official intro video.Δημιουργήστε καταπληκτικές παρουσιάσεις με το Prezi.com

To Prezi είναι ένα online εργαλείο λογισμικού που σας επιτρέπει να δημιουργήσετε εντυπωσιακές παρουσιάσεις προσελκύοντας την προσοχή του ακροατηρίου με εφέ, όπως το zoom. Οι ιδρυτές Adam Somlai-Fischer και Peter Halacsy άρχισαν τη παραγωγή του Prezi το 2007 και το προώθησαν επίσημα τον Απρίλιο του 2009. Αντίθετα με τα υπόλοιπα εργαλεία δημιουργίας παρουσιάσεων, ο χρήστης-δημιουργός τοποθετεί τα αντικείμενα προς παρουσίαση σε ένα φαινομενικά ατελείωτο καμβά (canvas) και τα διασυνδέει μεταξύ τους προσδιορίζοντας τη σειρά εμφάνισής τους αλλά και τα εφέ, όπως το zoom. Ο τρόπος διασύνδεσης μοιάζει με τη διασύνδεση εννοιών σε έναν εννοιολογικό χάρτη (concept ή mind map).

Αποκτώντας δωρεάν ένα κωδικό πρόσβασης, ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει παρουσιάσεις μέχρι 100 ΜΒ τις οποίες έχει τη δυνατότητα να διαμοιραστεί με φίλους ή συνεργάτες αλλά και να τις εξάγει- μεταφορτώσει, ώστε να τις παρουσιάσει δίχως σύνδεση με το διαδίκτυο. Επίσης, το Prezi επιτρέπει την ενσωμάτωση των παρουσιάσεων σε κάποια ιστοσελίδα ή blog αντιγράφοντας κάποιες γραμμές κώδικα, όπως γίνεται και με τα videos στο YouTube.

Βέβαια, για 59 δολάρια ετησίως το Prezi προσφέρει τη δυνατότητα στο χρήστη να καταστήσει τις παρουσιάσεις του ιδιωτικές και να αφαιρέσει το υδατόσημο Prezi.

Αντίθετα με το παραδοσιακό PowerPoint της Microsoft, που είναι κυρίως γραμμικό, το Prezi δημιουργεί παρουσιάσεις με τη ροή που θέλει ο δημιουργός τους, ενώ μπορεί να διασυνδέει αντικείμενα κι όχι μόνο slides. Όμως, εάν ο χρήστης δεν προσέξει το στήσιμο της παρουσίασης, είναι πιθανό να προκαλέσει συναισθήματα δυσφορίας στο ακροατήριό του. Το zooming εφέ γίνεται αρκετά κουραστικό και η χρήση του πρέπει να πραγματώνεται με μέτρο.

Στα θετικά χρήσης είναι ότι ο ιστοχώρος του Prezi διαθέτει αρκετό επιμορφωτικό υλικό τόσο σε μορφή διδακτικών videos όσο και online σημειώσεων. Επίσης, περιέχει πολλά επιτυχημένα παραδείγματα παρουσιάσεων που έχουν παραχθεί με το Prezi.

Το σίγουρο είναι ότι το Prezi αλλάζει το τοπίο στη δημιουργία των παρουσιάσεων.

Navicula Bacchi

Such allen zu gefallen,nicht nur dir allein.

 Βούλου δ'αρέσκειν πάσι,μη σαυτώ μόνω.

 Αν  νομίζετε οτι η αρχαιομάθεια και η αρχαιογνωσία είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, τότε πλανάσθε πλάνην οικτρά.

Η συγκεκριμένη σελίδα, γερμανικής προέλευσης, μας βάζει ειλικρινά τα γυαλιά αφού το υλικό που περιέχει είναι πλουσιότατο σε αρχαίους κανόνες, ρήματα, κείμενα αρχαίων συγγραφέων, κανόνες συλλαβισμού-και με φωνητική εκφορά- προτάσεις απο επιλεγμένα κείμενα εύκολα στην κατανόηση αλλά και στην γραμματικοσυντακτική  ανάλυση. Navicula Bacchi  τ'ονομα της, και αξίζει ειλικρινά  μια περιήγηση, οχι μόνο απο περιέργεια αλλά και για εκπαιδευτική χρήση.

Και αναρωτιέμαι,  άραγε αγαπούν και εκτιμούν  ακόμη και οι Γερμανοί την αρχαία ελληνική περισσότερο απο εμάς; 

Μπορείτε να το ανακαλύψετε : www.gottwein.com

Δωρεάν Διαδικτυακή Διδασκαλία

Δείτε στην ιστοσελίδα www.videolearner.com του καθηγητή Πληροφορικής Σπυρίδων Ζυγούρη, μια πολύ αξιόλογη προσπάθεια με δωρεάν βιντεομαθήματα για όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης.

Ενδεικτικά, κάποια από τα μαθήματα που μπορείτε να παρακολουθήσετε είναι:

Ενιαίο Λύκειο:

• Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον
• Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι – Ξενοφώντος Ελληνικά

ΕΠΑ.Λ

• Τεχνολογία Δικτύων & Υπολογιστών

ΗΜΕΡΙΔΑ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

Ο Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Λάρισας Κωνσταντίνος Β. Δημουλάς, καλεί όλους τους Φιλολόγους καθηγητές του νομού Λάρισας και  όποιον άλλον επιθυμεί σε ενημερωτική συνάντηση με θέμα:«Σύγχρονη διδακτική της Ιστορίας» με το εξής πρόγραμμα:

  α. Ομαδοσυνεργατικό συνεδριακό συνδιερευνητικό μαθητοκεντρικό μάθημα Ιστορίας, από τον Κ.Δημουλά Σχολικό Σύμβουλο Φιλολόγων.

  β. Διδάσκοντας με πηγές τη Βυζαντινή Ιστορία, από τον δρ. Νικόλαο Παύλου, ιστορικό, διευθυντή, του 14^ου Γυμνασίου Λάρισας.

  γ. Διδακτική πρόταση αξιοποίησης προγράμματος εννοιολογικών-νοητικών διαγραμμάτων στην Ιστορία, από την ιστορικό- φιλόλογο,θεολόγο, Σοφία Κανταράκη του 3^ου Γυμνασίου Βόλου.

                        
Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στις 18 Φεβρουαρίου ( Παρασκευή, 12.00-14.00) στο Βιβλιοχώρο «Παιδεία».

Και ιδού πώς, ακόμη και αυτά τα χάδια της κοιλιάς, μας οδηγούν σε εκείνη την αδιάπτωτη μαγεία του Παπαδιαμάντη!

Και άλλα χάδια της κοιλιάς...

ΤΟΥ ΗΛΙΑ Χ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Στο πρώτο διεθνές συνέδριο για τον Παπαδιαμάντη, που έγινε στη Σκιάθο στις 24 Σεπτεμβρίου 1991, παρουσίασα το θέμα: «Γκιουβέτσια και άλλα στον Παπαδιαμάντη». Αναφέρθηκα, τότε, αναλυτικά σε αυτό, το αγνοημένο (ή, και παρακατιανό) πλέον φαγητό, το γκιουβέτσι -φαγητό, που επανέρχεται συχνότατα στις σελίδες του Παπαδιαμάντη, και του οποίου ο διηγηματογράφος μας μάς δίνει την πλήρη και ακριβή ταυτότητα. Θεωρεί το γκιουβέτσι ως το φαγητό των μοναχικών και, κατ' επέκτασιν, των ελεύθερων ατόμων: δεν αποτελεί έδεσμα της οικογενειακής εστίας, αλλά φαγητό της ταβέρνας, της ανδρικής παρέας, του πότη. Με αποκλειστικό αφηγηματικό άξονα το γκιουβέτσι, ο Παπαδιαμάντης γράφει ένα από τα κορυφαία του διηγήματα, καθόλου διάσημο, σχεδόν άγνωστο, το αριστουργηματικό «Ο Κακόμης».

«Ολα είναι χάδια της κοιλιάς μα το ψωμί στημόνι
και το καϋμένο το κρασί όλα τ' αποστηλώνει...»

Δημώδες της Πάρου - «νήσου (κατά τον Παπαδιαμάντην) εκ των οινοφόρων Κυκλάδων».

Δεν είναι μόνον το γκιουβέτσι: στη διηγηματογραφία του Παπαδιαμάντη προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση (δηλαδή, οφείλουν να προκαλούν...), οι συχνές, επίμονες και λεπτομερείς αναφορές σε φαγητά, γραμμένες μάλιστα με μια απέραντη τρυφερότητα.

Αγρια λάχανα, τυρόπιττες, περσικό πιλάφι, σούβλες, νεφραμιές, χοιρίδιον παραγεμιστόν, σπληνάντερα, κοκορέτσι, χέλι ψητόν μετά φύλλων δάφνης, τρυφερά ερίφια, κρίταμα, αρμυρήθραι, τουλουμοτύρια, εχίνοι, οστρείδια, αστακοί μαγειρευτοί με μάραθα, πετροκάβουρα, παγούρια εύχυμα, κογχύλια, γωβιοί, λάχανα θαλασσινά, μοσχάτος οίνος, μαστίχαι, ρούμι, ρακή, μπακλαβάδες, τρίγωνα, χαμαδιά, τηγανίτες, φουσκάκια, πετμέζι, ξηρά σύκα -και τόσα άλλα χάδια της κοιλιάς (όπως τα ονομάζει ο ίδιος) πάνε κι έρχονται στις σελίδες των μυθιστοριών του. Ας δούμε το σχετικό απόσπασμα από το διήγημα του 1902 «Για τα ονόματα»:

«...οι άλλοι εμποροπλοίαρχοι των παλαιών ημερών έδεναν τα καραβάκια τους, διά να παραχειμάσουν εις την πατρίδα, διά ν' απολαύσουν το θάλπος της εστιάς, και μη χάσουν, κοντά εις τους εχίνους και τα οστρείδια και τους αστακούς τους μαγειρευτούς με μάραθα, και τα οχταπόδια τα τηγανιστά με όξος, τις τυρόπιττες και τα "τυλιχτά" και τα "καλαπόδια" και τις "γριές" ή μεγάλες τηγανίτες -και τόσα άλλα "χάδια της κοιλιάς"...»

* * *

Ας παρακολουθήσουμε, τώρα, κάπως πιο συστηματικά και με τη χρονολογική σειρά δημοσιεύσεως των διηγημάτων, αυτή την ιδιάζουσα πραγματογνωσία του Παπαδιαμάντη, σε μια (περιωρισμένη, μάλλον) ανθολόγηση:

Εμειναν σύμφωνοι να έλθη ο λεμβούχος να τους δώση είδησιν εις τας τρεις, διά να ετοιμασθούν, και εις τας τέσσαρας να εκκινήσωσιν. Ο παπα-Φραγκούλης διέταξε να τεθώσιν εις σάκκους αι προσφοραί όσας είχε, και τινα δίπυρα, και εις δύο μεγάλα κλειδοπινάκια έθεσεν ελαίας και χαβιάρι. Εγέμισε δύο επταοκάδους φλάσκας με οίνον από την εσοδείαν του. Ετύλιξεν εις χαρτία δύο ή τρία ξηροχτάποδα, και μικρόν κυτίον το εγέμισεν ισχάδας και μεγαλόρραγας σταφίδας...

[«Στο Χριστό στο Κάστρο», 1891]

...Εκεί μίαν των ημερών, εις την πλατείαν του Αργους, όπου έψηναν τις γουρουνοπούλες, επήγε κι εκάθητο ώραν πολλήν, κοιτάζων απλήστως τις σούβλες με τα ροδίζοντα αχνιστά γουρουνόπουλα... τότε... του έδωκε μίαν φέταν ψωμί κι ένα κομμάτι από το ψητόν χοιρίδιον...

[«Μεγαλείων Οψώνια», 1892]

...κι έπιον ύδωρ εκ της αμφιλαφούς κρήνης... κι άλλοι εστρώθησαν υπό τας πλατάνους και παρηκολούθουν με βλέμμα θωπευτόν το ολονέν ροδίζον αρνί εις την σούβλαν, περιμένοντες οσονούπω ν' απολαύσωσιν ως «προφταστήρια» το ορεκτικόν κοκορέτσι...

[«Στην Αγι' Αναστασά, 1892]

...Εν τω μεταξύ ο μπαρμπα-Γκιουλής, ο κατ' αποκοπήν μάγειρος όλων των γάμων, είχεν ανάψει κάτω, εις την αυλήν του οικίσκου, δύο μεγάλας πυράς, και επί της μιάς ανεβίβασε τέραστιον ρακοκάζανον, τεμαχίσας εντός του οκτάμηνον πρόβατον, και ήρχισε να το τσιγαρίζη διά να κάμη το σύνηθες εις τους γάμους περσικόν πιλάφι, ενώ επί της άλλης, ευθύς ως έγινεν ανθρακιά, έτεινε παραλλήλους δύο σούβλας με δύο άλλα σφαχτά.

Κύπτων επί των δύο πυρών, με την μίαν χείρα εγύριζε την σούβλαν, με την άλλην εχειρίζετο την τεραστίαν κουτάλαν, δι' ης ανεκάτωνε κι ετσιγάριζε το κρέας με τα κρόμμυα. Ηλθε και ο γερο-Σιγουράντσας, αυτόκλητος βοηθός, διά να γυρίζη την άλλην σούβλαν. Μόλις ήρχισε να ροδοκοκκινίζη το ψητόν, μόλις ήρχισε να μυρίζη προκλητικώς το τσιγαριστόν, και ο Γκιουλής, ανασπάσας την μάχαιραν από το πλατύ κίτρινον ζωνάρι του, ήρχισε να κόπτη γενναίους μεζέδες από τα δύο ψητά, και διά της κουτάλας έβγαζε μεγάλα κομμάτια από το τσιγαριστόν. Κατεβρόχθιζεν αυτός τρία, διά προφταστήρα, ως έλεγεν, έδιδε και εις τον γερο-Σιγουράντσαν εν διά ψυχόσιασμα...

...Εις των καλεσμένων, ακούσας απ' επάνω την τραχείαν φωνήν του Γκιουλή, δι' ης απεδίωκε τους οχληρούς απαιτητάς (τους οποίους αυτός ο ίδιος είχεν αποπέμψει προ μικρού από την οικίαν, αφού τους εφίλευσε δις και τρις μπακλαβάδες και μαστίχες και ρώμια), επρόβαλεν από το παράθυρον και βλέπει τον Γκιουλήν, όστις ήτο κεκηρυγμένος εχθρός του μπακλαβά και όλων των γλυκισμάτων, εγχειρούντα γενναίως με την πλατείαν μάχαιράν του επί των νεφραμιών του ροδοκοκκινίζοντος ψητού. Τότε ο εκ των καλεσμένων, όχι μόνον δεν τον εμέμφθη, αλλ' αισθανθείς και αυτός την όρεξίν του να τον κεντά, έλαβε λάθρα μίαν από τας πολλά φλάσκας, τας οποίας είχον εισφέρει πλήρεις οίνου οι καλεσμένοι, και κατελθών ηρέμα εις την αυλήν, την επρόσφερεν εις τον Γκιουλήν, όστις ερρόφησεν όχι μετρίαν δόσιν, και κόψας ευγνωμόνως μέγαν μεζέν τον αντιπροσέφερεν εις τον διακριτικόν άνθρωπον. Μετά δύο δε ή τρεις αμοιβαίας φιλοφρονήσεις η φλάσκα εμέσασεν.

[«Οι Ελαφροήσκιωτοι», 1892]

Η θεία Χριστοδουλίτσα, παλαιόν λείψανον, 95 ετών, ήτο η γραία «μεζετζού». Ηγάπα τα θαλάσσια όψα, τα καβουράκια, τα κογχύλια και τας γαρίδας...

[«Γυνή πλέουσα», 1905]

* * *

Είτα η συντροφιά... θα εστρώνετο υπό τα πλατάνια, σιμά εις την βρύσιν, όπου ο Χρήστος ο Καλογιάννης θα ελιάνιζε το κοκορέτσι και ο Φραγκούλης του Πάνου θα εσούβλιζε το μπούτι, κι η Κρατήρα η Σκαρλάταινα θα έφερνε ζεστά αχνιστά τα τυροπ'τάρια, με χλωρόν τυρί, και με δωδεκάδα αυγών κατασκευασμένα, και ψημένα στον φούρνο του καλυβιού της...

[«Τ' αγγέλιασμα», 1905]

Εδείκνυε με το νεύμα προς την χαμηλήν, εις το μέσον της μεγάλης χειμωνιάτικης κάμαρης, εστίαν, όπου, αρτίως κατεβασμένη από το σπινθηρίζον πυρ, ήτο η χύτρα, γεμάτη φασόλια με ευώδες έλαιον· είτα μεγάλη γαβάθα γεμάτη αχινούς, αρτίως καθαρισμένους, και ταψίον με λαχανόπιττες αχνιστάς και μυροβολούσας από τα αρωματικά είδη των λαχάνων. Ητο σαρακοστή...

[«Η Ασπροφουστανούσα», 1907]

Ο Παναγής έφερε μαζύ του εις τα νυκτερινά υπό την λεύκαν δείπνα, πότε έξι έως επτά δωδεκάδας χαψιά, πλέοντα εντός βαθείας πιατέλας, με εκατόν δράμια λάδι και ανάλογον τριανταφυλλόξιδο, και ολάκερους σκεμπέδες παραγεμιστούς, σκληρούς ως πέτρα. Αλλά το μάλλον ευνοούμενον φαγητόν του ήτο το εξής: ολόκληρον χοιρίδιον παραγεμιστόν, με πολλούς σκόμβρους αντί σαλάτας, και ως επιδόρπιον χέλι ψητόν μετά φύλλων δάφνης στη σούβλα...

(«Το κουκούλωμα», 1907)

* * *

Σήμερα φρίττουμε αναλογιζόμενοι τι καταβρόχθιζε ο ανωτέρω Παναγής, ή ο μπάρμπα-Γκιουλής στους «Ελαφροΐσκιωτους», όπως και οι τόσοι άλλοι που τρώνε και πίνουν στις σελίδες του Παπαδιαμάντη, όταν (μάλιστα) επιχειρήσουμε να συνδέσουμε όλο αυτό το φαγουριό με τον σύγχρονο μύθο της μεσογειακής κουζίνας... Εξάλλου αυτές οι αυθεντικές, πρωτόγονες, γήινες και ξεκάθαρες γεύσεις των ταπεινών εδεσμάτων, τα οποία περιγράφει ο Παπαδιαμάντης (και όπου, φυσικά, ουδέποτε έχει πατήσει το πόδι της η μάστιξ των μαγείρων...), μας αφήνουν την πικρή γεύση ενός οριστικώς απωλεσθέντος παραδείσου. Εννοείται ότι κανένα δείπνο, ουδενός ανοήτου σημερινού σεφ, μπορεί ποτέ να συγκριθεί με όσα η Κρατήρα η Σκαρλάταινα, η Μυρσούδα, η κυρά Γαλάτσαινα κ.λπ., κατασκεύαζαν και έψηναν, με τα ξυλαράκια που μάζευαν από το λόγγο, στο φούρνο του καλυβιού τους!

Το θέμα, όμως, που ανακύπτει εδώ, στο χώρο δηλαδή της λογοτεχνίας, είναι άλλο:

Διαβάζοντας τα έργα των πατέρων της πεζογραφίας μας, διαπιστώνουμε ότι το ελληνικό διήγημα, κατά την περίοδο της λαμπράς ακμής του, στηρίζεται σχεδόν στο σύνολό του στην τεχνική της περιγραφής -τεχνική, η οποία συνήθως εκμεταλλεύεται τη λειτουργία της μνήμης. Τα παραδείγματα είναι άπειρα: ας αναφέρω, δειγματοληπτικά, τις γλίτσες του Καρκαβίτσα στον Ζητιάνο, τα ελαιοτριβεία στον «Δεκατιστή» του Μωραϊτίδη, ή την βομβυκοτροφία στις «Νεράιδες» του, τα κουδούνια του Βλαχογιάννη στο ομώνυμο διήγημα κ.λπ., κ.λπ.

Τα χάδια της κοιλιάς του Παπαδιαμάντη δεν αποτελούν λαογραφικές και ηθογραφικές καταθέσεις (όπως μας τσαμπουνούσαν επί έτη για τους διηγηματογράφους μας), ασχέτως των πληροφοριών, τις οποίες μπορούμε να αποκομίσουμε εμμέσως, εκ των κειμένων. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια συνειδητή κατάθεση πραγματογνωσίας.

Αυτή η μεθοδολογία της περιγραφής (δηλαδή, ουσιαστικά, η πραγματογνωσία) επέτρεψε στους Ελληνες πεζογράφους να οικοδομήσουν έναν στέρεο, πειστικό και ευχερώς αναγνωρίσιμο χώρο, από όπου τα πρόσωπα δεν προκύπτουν αυθαίρετα και αδέξια από κάποιον ως από μηχανής θεό, αλλά αναδύονται φυσικότατα και θάλλουν, μέχρις ότου αναχθούν σε πρόσωπα του μύθου. Μέχρις ότου, δηλαδή, υπερβούν την αρχική υπόστασή τους, την αποβάλουν και καταστούν ήρωες. Ο χώρος τούς παρακολουθεί: λειτουργεί και αυτός πέραν της αρχικής περιγραφής, καθιστάμενος τελικά ένας χώρος ποιητικός -ένας χώρος ιδιαίτερης μαγείας.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 3ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΟΛΟΥ

ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

  Με τον Παπαδιαμάντη έχουν ασχοληθεί ως τώρα πάρα πολλοί. Έκριναν τη ζωή του και το έργο του θετικά και αρνητικά. Επικράτησαν οι θετικές απόψεις, γιατί το ύφος, ο στοχασμός, η γλώσσα και η ζωντανή περιγραφή των τύπων και των τοπίων στα διηγήματά του είναι στοιχεία αξεπέραστα.

  Κρίθηκε ως μυστικοπαθής, φιλόθρησκος, αισθηματικός, απαισιόδοξος, μελαγχολικός, και ότι επιδίωκε την απομόνωσή του απ’ τον υπόλοιπο κόσμο. Ζούσε σε ένα κόσμο δικό του, έξω από την εποχή του, χωρίς όμως, και να ανήκει σε μία άλλη εποχή. Ζούσε σε μια υπερβατική κατάσταση, και αυτό τον κάνει διαχρονικά σύγχρονο.

  Θα παρουσιάσουμε εδώ, κάπως πεζά βέβαια, τις απόψεις του για τα κοινωνικά θέματα, όπως τις αποτύπωσε ο μεγάλος λογοτέχνης στα διηγήματά του.

  Ας αρχίσουμε από τη θρησκεία. Ενώ φέρεται με σεβασμό προς τους ιερείς – ήταν ιερέας ο πατέρας του – και τους μοναχούς, δεν τρέφει τα ίδια αισθήματα και για τους Δεσποτάδες (Επισκόπους). Στο διήγημα «Τα πτερόεντα δώρα», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αλήθεια» των Αθηνών την 1 Ιανουαρίου 1907, γράφει, ότι ένας άγγελος κατέβηκε στη γη την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, για να δώσει στους ανθρώπους δώρα από τον ουρανό. Πήγε πρώτα στο σπίτι ενός φτωχού, όπου εκείνος ήταν μέθυσος και έδερνε τη γυναίκα του και εκείνη τον έβριζε. Δεν τους έκρινε άξιους των δώρων και έφυγε. Μπήκε σε κτήριο, όπου οι άνθρωποι «μετρούσαν αδιακόπως χρήματα, παίζοντες με χαρτιά». Έφυγε και από εκεί. «Υπέφωσκεν ήδη η πρωία της πρωτοχρονιάς και ο Άγγελος, δια να παρηγορηθεί, εισήλθεν εις την εκκλησίαν. Αμέσως πλησίον εις τας θύρας είδεν ανθρώπους να μετρούν νομίσματα, μόνον πως δεν είχον παιγνιόχαρτα εις τας χείρας, και εις το βάθος αντίκρυσεν ένα άνθρωπον χρυσοστόλιστον και μιτροφορούντα ως Μήδον σατράπην της εποχής του Δαρείου, ποιούντα διαφόρους ακκισμούς και επιτηδευμένας κινήσεις. Δεξιά και αριστερά, άλλοι μερικοί έψαλλον με πεπλασμένας φωνάς : Τον Δεσπότην και Αρχιερέα!

  Ο Άγγελος δεν εύρε παρηγορίαν. Επήρε τα πτερόεντα δώρα του (…) ετάνυσε τας πτέρυγας και επανήλθεν εις τας ουρανίας αψίδας».

  Στο διήγημα «Ο Ανάκατος», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Παναθήναια» (τομ.Κ΄ 1910, σελ. 289 – 292) γράφει : «Με δύο αστακοουράς και με μίαν δαμετζάναν μοσχάτου το ζήτημα θα ηδύνατο να λυθεί ευνοϊκώς εις την έδραν της Επισκοπής, (επειδή τότε ακόμη δεν είχεν ακριβήνει, προς τοις άλλοις, και η σιμωνία, και δεν είχον διορίσει οι «δεσποτάδες», ανά το θεόσωστον βασίλειον, πρωτοσυγκέλλους εργολάβους, οίτινες ν’ απαιτούν εκατοστάρικα εις πάσαν τοιαύτην περίπτωσιν)».

  Αντιγράφουμε από το πρώτο μυθιστόρημα του Παπαδιαμάντη «Η Μετανάστις» που δημοσιεύτηκε στο «Νεολόγο» της Πόλης το 1879 – 1880. (Μέρος Πρώτον, Κεφάλαιον Α΄ . Η Θεία μάστιξ). «Διότι προ της ενσκήψεως του δεινού, ο κληρικός ούτος έζει σχεδόν αφανής εν τη πόλει, και δεν ωμοίαζε προς τους σεβασμίους εκείνους ποιμενάρχας, οίτινες, αφού η φήμη των αρετών αυτών πληρώσει τας αιθούσας και τους θαλάμους εν καιρώ γαλήνης και ησυχίας, αποσύρονται κατά τας δυσχερείς περιστάσεις εις ευάερόν τι εξοχικόν μοναστήριον, ίνα προσευχηθώσιν εν σιγή υπέρ του ποιμνίου αυτών».

  Στο ανέκδοτο διήγημα «Ο Αυτοκτόνος», γραμμένο το 1892, γράφει : «Τάχα αι ευχαί, όταν είναι ώνιοι, ποίαν άλλην αξίαν έχουσι, ειμή την αξίαν του αργυρίου;

Μήπως και ο Παράδεισος δεν είναι αγοραστός, καθώς όλα;».

  Στο διήγημα «Ιατρεία Βαβυλώνος», γραμμένο το 1907 και δημοσιευμένο στο «Ελευθ. Βήμα» της 17 Αυγ. 1925, αρκετά μετά το θάνατό του, λέει : «Τώρα όμως η πράγματι επικρατούσα θρησκεία είναι ο πλέον ακάθαρτος και κτηνώδης υλισμός. Μόνον κατά πρόσχημα είναι η χριστιανοσύνη».

  Και για τον πολιτικό γάμο έγραψε ο Παπαδιαμάντης στο διήγημα «Χωρίς στεφάνι» που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις»  στις 24 Μαρτίου το

1896, μια ριζοσπαστική θέση, όχι μόνο για εκείνη την εποχή. Γράφει, λοιπόν : «Ήσαν ανδρόγυνον χωρίς στεφάνι. Χωρίς στεφάνι! Οπόσα τοιαύτα παραδείγματα! Αλλά δεν πρόκειται να κοινωνιολογήσωμεν σήμερον. Ελλείψει όμως άλλης πρόνοιας, χριστιανικής και ηθικής, δια να είναι τουλάχιστον συνεπείς προς εαυτούς και λογικοί, οφείλουσι να ψηφίσωσι τον πολιτικόν γάμον».

  Τους πολιτικούς και πολιτευτές περιποιείται ιδιαίτερα ο Παπαδιαμάντης στο μεγάλο διήγημά του (νουβέλλα) «Οι Χαλασοχώρηδες», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις» το 1892. Αυτό πρέπει να το διαβάσει ολόκληρο κανείς για να έχει πληρέστερη εικόνα της εποχής εκείνης, και να κάνει τη σύγκριση με τη σημερινή. Θα παραθέσουμε, όμως, μερικά αποσπάσματα.  «Αυτός, όσους ψήφους επήρε, τους είχεν αγοράσει ακριβά. Όλους πληρωμένους. Ένα εκλογέα δεν άφησε απλήρωτον». (…) «Κατά την πρώτην σύνοδον (της Βουλής), ο Γεροντιάδης εφρόντισε να διορίσει εις μικράς ή μεγάλας θέσεις όλους τους ανεψιούς του, επτά τον αριθμόν, καθώς και δύο εξαδέλφους του και τρεις δεύτερους εξαδέλφους του, ως και δύο κουμπάρους, και τον υιόν της κουμπάρας του και τον αδελφόν της υπηρέτριάς του, και άλλους». (…) «Εφθόνει δε και τον Μανόλην τον Πολύχρονον, όστις ήξευρε τον τρόπον, υποσχόμενος εις τον ένα διορισμόν, εις τον άλλον σύνταξιν, εις τον τρίτον αισίαν έκβασιν της δίκης, να ευρίσκει απλήρωτους εκλογείς».

(…) «Δεν υπήρξε βοσκός, όστις να μη διωρίσθη τελωνοφύλαξ, ούτε αγρότης, όστις να μη προεχειρίσθη εις υγειονομοσταθμάρχην. Τότε είδομεν πρώτην φοράν κι εδώ εις την νήσον λιμενάρχην φουστανελλάν».

 (…) «Τώρα, ποίος προστάτης, ποίος πολιτευόμενος, ποίος βουλευτής είναι ιπποτικότερος; Εκείνος, όστις εκ του ιδίου ταμείου αγοράζει τας ψήφους των εκλογέων, ή εκείνος, όστις τας αγοράζει εκ του δημοσίου θησαυρού;»

 (…) «Δια να επιθυμήσης τούτο, (να γίνεις βουλευτής) σημείωσε, πρέπει να είσαι χορτάτος. Η φιλοδοξία είναι η νόσος των χορτάτων, η λαιμαργία είναι των πεινασμένων το νόσημα».

  Και για την αστυνομία έχει να πει δύο λόγια ο Παπαδιαμάντης. Στο διήγημα «Ο ξεπεσμένος δερβίσης», που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις» την 18 Γενάρη 1896, παρουσιάζει έναν αστυνομικό να συμβουλεύει ένα νεώτερο συνάδελφό του, λέγοντας : «Όταν βλέπεις καυγά, να τρέχεις από το πλαγινό σοκάκι, να αργοπορείς, ως που να περάσει η φούρια, και τότε να παρουσιάζεσαι.   

  Και άλλην συμβουλήν του έδωκε.

  Στον καυγά, πάντοτε να βλέπεις ποιος είναι δυνατώτερος και να φυλάγεσαι. Να μαλώνεις τον πιο αδύνατον, να του τραβάς κι ένα χαστούκι, και να επαναφέρεις την τάξιν. Έτσι θα βγαίνεις λάδι».

  Για τη διαγωγή της νεολαίας ο Παπαδιαμάντης στο διήγημα «Τα μαύρα κούτσουρα», που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, στο περιοδικό «Καλλιτέχνης» το 1912, γράφει : «…οι νέοι τούτου του καιρού άλλαξαν πλέον τα φερσίματά τους και τη διαγωγή τους. Όσοι μας έρχονται από τις Βλαχίες κι από άλλα μέρη, έμαθαν εκεί άλλα καμώματα, κι άλλους τρόπους, κι αυτά τα καμώματα τα μαθαίνουν και στους άλλους συνομηλίκους τους, τους εδώ. Τι τα θέλετε ; Αυτό είναι πράμα που κολλάει σαν ψώρα. Μια ψιλή σκέπη, μια τσίπα, είναι όλη του ανθρώπου η ντροπή. Άμα πάει η τσίπα, πάει πλέον ηθική και γνώση». Το διαχρονικό παράπονο των μεγαλυτέρων από τους νεώτερους.

  Και για την αγωγή των νέων από τους μεγαλύτερους λέει: «…φασκελωμένος από τον μικρόν τριετή υιόν του, τον οποίον ο προκομμένος θείος του εδίδασκεν επιμελώς, όπως και οι γονείς ακόμη πράττουν εις τα «κατώτερα στρώματα», πως να μουντζώνει, να βρίζει, να βλασφημεί και να κατεβάζει κάτω Σταυρούς, Παναγίες, κανδήλια, θυμιατά και κόλλυβα». («Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη» Χριστουγεννιάτικη «Ακρόπολη» του 1896). Σήμερα ως Χούλιγκανς ή με άλλη ιδιότητα κατεβάζουν βιτρίνες καταστημάτων.

  Στο ίδιο διήγημα γράφει και για την ακρίβεια. «Εμένα η φαμίλια μου δουλεύει, εγώ δουλεύω, ο γιος μου δουλεύει, το κορίτσι πάει στη μοδίστρα. Και μ’ όλα αυτά, δεν μπορούμε ακόμα να βγάλουμε τα νοίκια της κυρα-Στρατίνας. Δουλεύουμε για την σπιτονοικοκυρά, δουλεύουμε για τον μπακάλη, για τον μανάβη, για τον τσαγκάρη, για τον έμπορο. Η κόρη θέλει το λούσο της, ο νέος θέλει το καφενείο του, το ρούχο του, το γλέντι του. Ύστερα, κάμε προκοπή». 

  Θα κλείσουμε εδώ με τη διαπίστωση, ότι ο Παπαδιαμάντης έγραψε για πάρα πολλά ζητήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή. Παρουσιάσαμε μερικά από αυτά, με την ελπίδα ότι θα αποτελέσουν το ερέθισμα για την ανάγνωση όλου του έργου του Παπαδιαμάντη. Η ωφέλεια θα είναι πολλαπλή. Πρώτα – πρώτα θα γνωρίσει μία πλευρά της ελληνικής γλώσσας πλούσιας, γλαφυρής και ικανής να ανταποκρίνεται σε όλες της απαιτήσεις της περιγραφής τοπίων, και συναισθημάτων.

Η δε μελέτη των χαρακτήρων των ανθρώπων, που παρουσιάζει ο συγγραφέας στα διηγήματά του, πλουτίζει τις γνώσεις μας και βοηθά στη διαμόρφωση της δικής μας συμπεριφοράς. Επίσης η σύγκριση των κοινωνικών συνθηκών της εποχής του Παπαδιαμάντη με τις σημερινές μας παρέχει τη γνώση και τη δύναμη να αντιμετωπίζουμε καλύτερα τα παρουσιαζόμενα εκάστοτε προβλήματα.

 του Π.Καραθανάση