Η Εφημερίδα των κυριών αποτελεί το μοναδικό γυναικείο περιοδικό (το πρώτο τεύχος εκδίδεται το 1887 και το τελευταίο το 1917), που σχεδιάζει στρατηγικές που θα οδηγήσουν στη γυναικεία χειραφέτηση. Τα βήματα που ακολουθούνται είναι προσεκτικά, αργά αλλά σταθερά, μέσα στα πλαίσια μίας κοινωνίας που αντιστέκεται ν' αναγνωρίσει τη γυναίκα ως ισότιμο μέλος της. Διεκδικούν αρχικά το δικαίωμα της γυναίκας στο γραπτό λόγο, δικαίωμα όχι απαραίτητα αυτονόητο για την εποχή εκείνη, καθώς το γράψιμο θεωρούνταν κατεξοχήν ανδρικό οχυρό.
Η άποψη της εποχής ήταν ότι, όταν οι γυναίκες γράφουν, πρέπει να παραμένουν στα όρια που ορίζει το φύλο τους. Η πένα τους οδηγείται από τη γυναικεία φύση τους και κατά συνέπεια τα γραπτά τους θα πρέπει να παρουσιάζουν άλλοτε μια αγαθή και χαριτωμένη εικόνα και άλλοτε μια επιπόλαια εικόνα. Ενδεικτική ήταν η διαμάχη της Καλλιρρόης Παρρέν και του Εμμανουήλ Ροίδη, εκπροσώπου της κυρίαρχης γνώμης της τότε κοινωνίας. Η διαμάχη ξεκινάει τον Απρίλη του 1896, όταν ο Ροίδης, με αφορμή την έκδοση της συλλογής των διηγημάτων της Παπαδοπούλου, εκθέτει τις απόψεις του για τις ελληνίδες συγγραφείς. Υποστηρίζει ότι, όταν γράφουν οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να κινούνται στα όρια που τους προσδιορίζει το φύλο τους: η γυναικεία φύση πρέπει να δηλώνεται σε κάθε γυναικείο έργο. Όταν υπερβούν τα όρια του φύλου τους, οι γυναίκες γίνονται γελοίες. Αυτές που εξασκούν ''ανδρικά'' επαγγέλματα (όπως γιατρού και δικηγόρου) αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας. Αναφέρει ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι γυναίκες αντιτάχθηκαν στην ισότητα και στην εξίσωση των δύο φύλων. Οι ''φρόνιμες'' είναι αυτές που αποδέχονται ό,τι οΠρουντόν αποφάνθηκε, ότι δηλαδή ''δύο επαγγέλματα υπάρχουν για τις γυναίκες, το νοικοκυριό και η πορνεία". Ο Ροίδης δίνει έμφαση στην ορθότητα αυτής της άποψης, υποστηρίζοντας ότι την ίδια γνώμη είχαν και οι αρχαίοι έλληνες για τη λειτουργία των γυναικών και τα επαγγέλματα που μπορούν να εξασκήσουν στα όρια της ελληνικής κοινωνίας. Θεωρεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει γυναικείο ζήτημα. Ένας από τους κυριότερους λόγους για τον οποίο, όπως αναφέρει, οι γυναίκες δεν πρέπει να γράφουν, αποτελεί το γεγονός ότι τα ανδρικά συγγραφικά ελαττώματα γίνονται οξύτερα στα γραπτά μίας γυναίκας. Τέλος εκθειάζει το έργο της Παπαδοπούλου, γιατί διατηρεί κατά την άποψη του τις γυναικείες αρετές. Η απάντηση σ' αυτό το άρθρο ήρθε από την ίδια την Παρρέν με 4 άρθρα, που δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα των κυριών. Η Παρρέν επιτίθεται προσωπικά στον Ροίδη λέγοντας ότι δεν έχει ιδέα από τις γυναίκες και κατηγορώντας τον ότι δημοσιεύει στις εφημερίδες τα απομεινάρια της πνευματικής του παραγωγής. Περιγράφει το Ροίδη ως φύλακα άγγελο του παλαιού καθεστώτος. Θεωρεί ότι ο τύπος της γυναίκας που περιγράφει ο Ροίδης στο άρθρο του είναι ανύπαρκτος και ότι οι απόψεις του είναι αναχρονιστικές και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Καταδικάζει το Ροίδη, γιατί ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζει ότι οι γυναίκες που εργάζονται είναι πουτάνες. Τονίζει η ίδια ότι τα γλωσσικά προβλήματα που εμφανίζουν στα γραπτά τους οι ελληνίδες λογοτέχνες οφείλονται στο γεγονός ότι δε γίνονται δεκτές στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Η άποψη της εποχής ήταν ότι, όταν οι γυναίκες γράφουν, πρέπει να παραμένουν στα όρια που ορίζει το φύλο τους. Η πένα τους οδηγείται από τη γυναικεία φύση τους και κατά συνέπεια τα γραπτά τους θα πρέπει να παρουσιάζουν άλλοτε μια αγαθή και χαριτωμένη εικόνα και άλλοτε μια επιπόλαια εικόνα. Ενδεικτική ήταν η διαμάχη της Καλλιρρόης Παρρέν και του Εμμανουήλ Ροίδη, εκπροσώπου της κυρίαρχης γνώμης της τότε κοινωνίας. Η διαμάχη ξεκινάει τον Απρίλη του 1896, όταν ο Ροίδης, με αφορμή την έκδοση της συλλογής των διηγημάτων της Παπαδοπούλου, εκθέτει τις απόψεις του για τις ελληνίδες συγγραφείς. Υποστηρίζει ότι, όταν γράφουν οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να κινούνται στα όρια που τους προσδιορίζει το φύλο τους: η γυναικεία φύση πρέπει να δηλώνεται σε κάθε γυναικείο έργο. Όταν υπερβούν τα όρια του φύλου τους, οι γυναίκες γίνονται γελοίες. Αυτές που εξασκούν ''ανδρικά'' επαγγέλματα (όπως γιατρού και δικηγόρου) αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας. Αναφέρει ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι γυναίκες αντιτάχθηκαν στην ισότητα και στην εξίσωση των δύο φύλων. Οι ''φρόνιμες'' είναι αυτές που αποδέχονται ό,τι οΠρουντόν αποφάνθηκε, ότι δηλαδή ''δύο επαγγέλματα υπάρχουν για τις γυναίκες, το νοικοκυριό και η πορνεία". Ο Ροίδης δίνει έμφαση στην ορθότητα αυτής της άποψης, υποστηρίζοντας ότι την ίδια γνώμη είχαν και οι αρχαίοι έλληνες για τη λειτουργία των γυναικών και τα επαγγέλματα που μπορούν να εξασκήσουν στα όρια της ελληνικής κοινωνίας. Θεωρεί ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει γυναικείο ζήτημα. Ένας από τους κυριότερους λόγους για τον οποίο, όπως αναφέρει, οι γυναίκες δεν πρέπει να γράφουν, αποτελεί το γεγονός ότι τα ανδρικά συγγραφικά ελαττώματα γίνονται οξύτερα στα γραπτά μίας γυναίκας. Τέλος εκθειάζει το έργο της Παπαδοπούλου, γιατί διατηρεί κατά την άποψη του τις γυναικείες αρετές. Η απάντηση σ' αυτό το άρθρο ήρθε από την ίδια την Παρρέν με 4 άρθρα, που δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα των κυριών. Η Παρρέν επιτίθεται προσωπικά στον Ροίδη λέγοντας ότι δεν έχει ιδέα από τις γυναίκες και κατηγορώντας τον ότι δημοσιεύει στις εφημερίδες τα απομεινάρια της πνευματικής του παραγωγής. Περιγράφει το Ροίδη ως φύλακα άγγελο του παλαιού καθεστώτος. Θεωρεί ότι ο τύπος της γυναίκας που περιγράφει ο Ροίδης στο άρθρο του είναι ανύπαρκτος και ότι οι απόψεις του είναι αναχρονιστικές και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Καταδικάζει το Ροίδη, γιατί ούτε λίγο ούτε πολύ υποστηρίζει ότι οι γυναίκες που εργάζονται είναι πουτάνες. Τονίζει η ίδια ότι τα γλωσσικά προβλήματα που εμφανίζουν στα γραπτά τους οι ελληνίδες λογοτέχνες οφείλονται στο γεγονός ότι δε γίνονται δεκτές στα ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Τέλος τον κατηγορεί ότι δεν έχει διαβάσει καν τα έργα των γυναικών που κρίνει και καταγγέλλει την αδυναμία του να δώσει απάντηση στην κριτική που του ασκήθηκε από τις γυναίκες. Το αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης ήταν η διεξαγωγή μιας σειράς συνεντεύξεων από το Δημήτρη Χατζόπουλο με θέμα το δικαίωμα της ελληνίδας στο γραπτό λόγο. Σ' αυτή τη συνέντευξη πήραν μέρος πέντε γυναίκες και ο Ροίδης. Από τη συνέντευξη προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα: Άλλες γυναίκες έρχονται σε αντίθεση με τον Ροίδη, άλλες γυναίκες εμφανίζονται μετριοπαθείς ως προς τις απόψεις τους και μία γυναίκα δεν παίρνει θέση. Ο Ροίδης εκφράζει την απορία του για τις διαμαρτυρίες των γυναικών, καθώς θεωρεί ότι το άρθρο του υμνεί το γυναικείο φύλο. Ένα άλλο σημαντικό αποτέλεσμα της διαμάχης αυτής ήταν η μελέτη που δημοσίευσε ο Βλάσης Γαβριηλίδης με τίτλο "Αι γυναίκες" στην εφημερίδα Ακρόπολη. Στην μελέτη του αυτή υποστηρίζει ότι η άποψη πως η γυναίκα δεν έχει τίποτα το κοινό με τον άνδρα ταλαιπωρεί αιώνες το ανθρώπινο γένος. Καταγγέλλει το γάμο, ο οποίος δεν απέχει πολύ από την αγοροπωλησία. Προβλέπει την κατάργηση της προίκας, αναφέρει ότι επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι ο εγκέφαλος της γυναίκας δεν είναι κατώτερος από αυτόν του άνδρα, προβλέπει ότι η γυναικεία ισότητα είναι ζήτημα χρόνου. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι το θέμα της γυναικείας χειραφέτησης συζητιέται στον πνευματικό κόσμο της Αθήνας. Επίσης διαφαίνεται ότι οι γυναίκες διαφοροποιούνται ως προς τον τρόπο δράσης, άλλες θεωρούν ότι οι διεκδικήσεις των γυναικών θα έρθουν μέσα από έναν κοινό αγώνα, άλλες δίνουν έμφαση στην ατομική προσπάθεια. Συνάμα η άποψη που επικρατεί την χρονική εκείνη περίοδο [η οποία εκφράζεται μέσο του Ροίδη] ταυτίζει τη γυναίκα με τη φύση και τον άνδρα με τον πολιτισμό.
Τίτλοι άρθρων : "Οι διδάσκαλοι του χαρτοπαιγνίου (Κ. Παρρέν)", "Από το βιβλίον της Ελισσάβετ του Κ. Χρηστομάνου", "Λουτρά και συσσίτια (Κ. Παρρέν)", "Από το Σουλι : πού βρίσκεται το Σούλι (Γιάννης Βλαχογιάννης)", "Το σχολείον της Ασπασίας (Ναυσικά η Φιλάρχαιος)", "Από το ταξείδι μου (Κ. Παρρέν)", "Γνωμικά", "Από το συνέδριον των γυναικών της Βαυαρίας (Μαρία Πινέλλη)", "Ελληνικά διηγήματα : από τα ήσυχα νερά (Εστία, Αρσινόη Παπαδοπούλου)", "Ατομικαί νύξεις (απόσπασμα από τον Εμερσον, Θ. Χ. Φλώρας)", "Το πνεύμα των παιγνιδιών (Ζ. Παπαντωνίου)", "Αι εργασίαι του Λυκείου των Ελληνίδων", "Από τας σκέψεις μου", "Θέατρον Ξενόπουλου", "Πολιτική σελίς", "Γυναικεία κίνησις", "Θέατρα και συναυλίαι".(Αριστοτελειο Πανεπιστημιο Θεσσαλονικης - Ψηφιοθηκη)
 |
| Καλλιρόη Παρρέν |
Το εικονικό σχολείο.
Τα γυναικεία περιοδικά του 19ου αιώνα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου